Page 8 - 2024 kpss coğraya çalışma yaprakları data

TÜRKİYE’NİN İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ KPSS COĞRAFYA

TÜRKIYE’NIN IKLIMINI ETKILEYEN FAKTÖRLER

Türkiye iklimi üzerinde; enlem, denizellik, karasallık, yükselti, dağların konum ve uzanışı, bakı, rüzgârlar, etrafındaki basınç merkezleri
gibi faktörler etkili olmaktadır.
IKLIM ELEMANLARI

SICAKLIK
● Sıcaklık enlem etkisiyle güneyden kuzeye doğru azalır. ● Yıllık sıcaklık farkı en fazla fark Doğu Anadolu’da görülür. (kara-
● Sıcaklık nemliliğin etkisiyle kış mevsiminde kıyı kesimlerden iç sallık ve yükselti)
kesimlere doğru azalır. Yaz mevsiminde ise kıyı kesimden iç ● Yıllık sıcaklık farkı en az olan bölgemiz Karadeniz’dir. (nemlilik)
DATA YAYINLARI
kesimlere doğru artar.
● İç kesimlerde nem oranı az olduğundan sıcaklık farkı daha faz- Türkiye’de Karadeniz Bölgesi’nde denizellikten dolayı
ladır. dağların kuzey yamaçları daha sıcaktır. Bu durum sıcaklık
- bakı ilişkisine ters düşer.
● Yükselti, batıdan doğuya doğru arttığından doğuya gidildikçe
sıcaklık azalır. Güneşlenme süresi en fazla olan bölgemiz Güneydoğu
● Türkiye, Kuzey Yarım Küre’de yer aldığı için güneye bakan Anadolu, en az olan bölgemiz Karadeniz’dir.
yamaçlar daha sıcaktır. İndirgenmiş sıcaklık haritalarında yükseltinin sıcaklığa
● En yüksek sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu’da görülür. (enlem etkisi yoktur. Çünkü indirgenmiş sıcaklık tüm merkezlerin
ve karasallık) deniz seviyesine göre belirlenen sıcaklığıdır. Bir merkezin
yükseltisi ne kadar fazla ise indirgenmiş sıcaklığı ile ger-
● En düşük sıcaklılar Kuzeydoğu Anadolu’da görülür. (karasallık) çek sıcaklığı arasındaki fark o kadar fazla olur.
● Ocak ayında en sıcak bölgemiz Akdeniz’dir. (enlem ve denizellik)
Bitkilerin uykularından uyandıkları ve yaşam faaliyetle-
● Ocak ayında en düşük sıcaklıklar Kuzeydoğu Anadolu’da görü- rini gerçekleştirdikleri döneme vejetasyon dönemi denir.
lür. (karasallık ve enlem) Sıcaklıklar belli bir eşiği aştığında vejetasyon dönemi baş-
lamaktadır. Bu eşiğin altına düştüğünde ise vejetasyon
● Temmuz ayında en sıcak bölgemiz Güneydoğu Anadolu’dur. dönemi sona ermektedir.
(enlem ve karasallık)
BASINÇ

● Gazların ağırlıkları ve yer çekiminin etkisi ile cisimler üzerine uyguladığı basınca hava basıncı denir.
● Sıcaklık ve yükselti ile basınç arasında ters orantı, yer çekimi ve yoğunluk ile basınç arasında doğru orantı mevcuttur.
Alçak Basınç Yüksek Basınç

Yükselici hava hareketi yaşanır. Alçalıcı hava hareketi yaşanır.
Hava akımı çevreden merkeze doğrudur. Hava akımı merkezden çevreye doğrudur.
Hava kapalıdır (bulutluluk oranı fazla). Hava açıktır (bulutluluk oranı az).
Sıcaklık farkı azdır. Sıcaklık farkı fazladır.
Kış mevsiminde ayaz yaşanma ihtimali azdır. Kış mevsiminde ayaz yaşanma ihtimali yüksektir.

Izlanda Alçak Basıncı Sibirya Yüksek Basıncı
● Dinamiktir. ● Termiktir.
● Yıl boyunca etkilidir. ● Kışın etkilidir. Kar getirir.
● Kışlar ılık ve yağmurlu, yazlar serin ve yağışlıdır. ● Enlem ve karasallığın etkisiyle oluşur.
● Türkiye’yi batı ve kuzeybatıdan etkiler. ● Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’ni etkiler.

Basra Alçak Basıncı Asor Yüksek Basıncı
● Termiktir. ● Dinamiktir.
● Yazın etkilidir. ● Yıl boyunca etkilidir.
● Muson sisteminin bir parçasıdır. ● Kışların sert ve soğuk, yazların çok sıcak ve kurak geçmesine
● Türkiye’yi güney ve güneydoğudan etkiler. sebep olur.
● Güneydoğu’da şiddetli buharlaşmaya sebep olur. ● Akdeniz üzerinden gelir. Ege kıyılarında serinletici etkiye sahip
“Etezyen” rüzgârını oluşturur.

{ Not: Dinamik basınç merkezlerinin oluşumu günlük harekete bağlıyken, termik basınç merkezlerinin oluşumu Dünya’nın şekline
bağlıdır.

25