Page 21 - 2024 KPSS TARİHKONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

ÇAĞDAŞ TÜRK VE ÜNİTE

DÜNYA TARİHİ 17

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA

PARİS BARIŞ KONFERANSI (18 OCAK 1919) SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER
● Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı’nın galip devletleri BİRLİĞİ (SSCB), ORTA ASYA’DAKİ TÜRK
ile mağlup devletleri arasında imzalanacak barış antlaşmala- DEVLET TOPLULUKLARI
rının koşullarını hazırlamak ve Osmanlı Devleti’nin toprakla- Çarlık Rusyası’nın Yıkılışı ve SSCB’nin Kuruluşu
rını yeniden paylaşmak için toplandı.
● SSCB; Rus Çarlığı’nın 1917’deki Büyük Ekim Devrimi’yle
● Paris Barış Konferansı’nda Wilson İlkeleri gereği Cemiyet-i (Bolşevik İhtilali) yıkılmasından sonra aynı topraklar üzerinde
DATA YAYINLARI
Akvam’ın (Milletler Cemiyeti) kurulmasına karar verildi. kurulan ve 1991’e kadar varlığını sürdüren devlettir.
● Konferansta Wilson İlkeleri kâğıt üzerinde kaldı ve uygula- ● I. Dünya Savaşı yıllarında Rusya’da hayat şartlarının ağırlaş-
mada bunlara riayet edilmedi. ması sonucunda Petersburg’da kadın işçilerin başlattığı grev
● Yenilen devletlerden toprak alınmayacağına dair ilkeye de kısa bir sürede devrime dönüştü.
uyulmadı ve yenilen devletlerden topraklar alınarak başka ● Lenin’in önderliğindeki Bolşevikler Barış, toprak ve ekmek
ülkelere verildi. vaat ederek yönetimi ele geçirdiler. (Ekim 1917).
● Konferans bir Avrupa devletleri toplantısı olarak değil de ● Lenin 3 Mart 1918’de Brest - Litovsk Antlaşması’nı imzalaya-
galip gelenlerin kongresi olarak düzenlendi. rak savaştan çekildi. Ardından savaşın olumsuz etkilerini sil-
● Milletler Cemiyetinin kurulmasından sonra ABD, Monroe mek için NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) adı verilen
Doktrini adı verilen Yalnızlık Politikası çerçevesinde kendi yeni ekonomi politikasını ilan etti (1921).
kıtasına yöneldi ve cemiyete üye olmadı. ● Yönetimde de eski Rus İmparatorluğu federasyona dönüştü-
● Savaş tazminatı, ismi değiştirilerek tamirat borcu adı altında rüldü ve devlet 1 Ocak 1923’te Sovyet Sosyalist Cumhuriyet-
antlaşma maddelerine konuldu. leri Birliği (SSCB) adını aldı.
● Sömürgeciliğin kaldırılmasıyla ilgili maddede yer alan karar ● Her şey yönetim yetkisini elinde bulunduran Sovyetler Birliği
da manda himaye kavramına dönüştürülerek uygulandı. Komünist Partisi’nin kontrolüne girdi.
● Konferansta Almanya ile Versay, Macaristan ile Triya- ● Lenin’in NEP ekonomik politikası;
non, Avusturya ile Saint Germain, Bulgaristan ile Nöyyi ► Küçük sanayi işletmeleri devletleştirilmiştir.
imzalandı. ► Yabancı sermayeye çeşitli imkânlar tanınmıştır.
● Yapılan bu antlaşmalar özellikle Versay Antlaşması II. Dünya ► Köylülere ürünleri pazarlama özgürlüğü tanınmıştır.
Savaşı'nın çıkmasını etkiledi. ► Küçük esnaf ve tüccara kolaylıklar sağlanmıştır.
● 1924’te Lenin’in ölümü ile iktidar mücadelesini kazanan
Monroe Doktrini Joseph Stalin NEP’in yerine kendi ekonomik politikasını
• ABD Başkanı James Monroe’nin 2 Aralık 1823’te kong- uygulamaya koydu.
reye sunduğu doktrindir� Bu doktrine göre ABD; ● Stalin’in ekonomik politikası:
• Avrupa’daki olaylara karışmayacak ve Avrupalı güçle- ► Özel mülkiyete son verilerek kamu mülkiyeti getirilmiştir.
rin Amerika kıtasındaki varlığına saygı gösterecek;
► Tarımda küçük toprakların makineleşmiş büyük çiftliklere
• Avrupa devletleri de Latin Amerika’da ortaya çıkan dönüşmesi için Kolektifleştirme Politikası izlenmiştir.
cumhuriyetler üzerinde yeni bir sömürge politikası güt- ► Ağır sanayide önemli ilerleme sağlanmış, eski fabrikalar
meyecektir� modernleştirilmiştir.
• Amerika “Yalnızlık Politikası” ile Avrupalı devletleri ► Toplum üstünde baskı kurulmuştur.
Amerika’dan uzak tutmak istemiştir�
► Eğitim öğretimde mecburilik getirilmiş, bilim ve teknoloji
• Doktrin ilk bakışta Amerikalıların savunmasını amaç- alanlarında büyük gelişmeler sağlanmıştır.
lamakla birlikte ABD’nin ilerideki yayılma hareketle-
rine bir hazırlık imkânı da oluşturmuştur� ► Sibirya’daki petrol, gaz ve maden rezervleri işletilmeye
başlanmıştır.
• Amerika kıtasından Avrupalılar uzaklaştırıldıktan
sonra ABD, her iki Amerika kıtası üzerinde siyasi ve ► Uygulanan politikalar nedeni ile işçilerin durumu korunur-
iktisadi bir nüfuz kurma yoluna gitmiştir� ken köylüler tam bir sefalet yaşamıştır.

Data Yayınları / KPSS Tarih 313