Page 16 - 2024 KPSS TARİHKONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

ÜNİTE I. TBMM DÖNEMİ

12 (1920 - 1923)

I. TBMM’NİN AÇILMASI (23 NİSAN 1920)

● Temsil Kurulu Başkanı Mustafa Kemal daha önce Osmanlı ● 23 Nisan 1920’de 120 milletvekilinin katılımıyla I. TBMM
Mebusan Meclisinin dağıtılması üzerine yayınladığı genelge açıldı. TBMM’ye katılan üyeler memur, aydın, asker, din
ile Ankara’da yeni bir meclisin açılacağını duyurmuştu. görevlileri, çiftçi, tüccar ve aşiret reisi gibi meslek grupların-
● Bu genelgede belirtilen amaca uygun olarak işgal altında dan oluşuyordu.
olmayan yörelerde seçimler yapıldı. ● I. TBMM en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey’in
● Seçimlerde Mustafa Kemal ve Ali Fuat Paşa Ankara’dan, İsmet geçici başkanlığında toplanmış daha sonra yapılan seçimle
DATA YAYINLARI
İnönü ve Kazım Karabekir Edirne’den milletvekili seçildi. Mustafa Kemal TBMM’nin ilk resmi başkanı, ikinci başkan da
Celaleddin Arif Bey olmuştur.
● Mecliste açılış hazırlıkları tamamlanınca da seçilen milletve-
killeri, Osmanlı Mebusan Meclisinden gelenler ve sürgünden ● Büyük Millet Meclisi adıyla açılan meclis 8 şubat 1921 tarihli
dönen 14 milletvekili Ankara’da toplandı. Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi adını
almıştır.
NOTOT
N
NOTOT
N
• 11 Nisan’da meclise verilecek isim konusunda toplantı
yapılmış ve meclis için şu isimler önerilmiştir� Meclis-i Atatürk Dönemi Meclis Başkanları:
Kebir, Türk Ocakları, Kurultay, Osmanlıcılar, Meclis-i • 1920 - 1923 → Mustafa Kemal
Müessesian, (Kurucu Meclis) Meclis-i Mebusan, İnkılap- • 1923 - 1924 → Ali Fethi Okyar
çılar ile Büyük Millet Meclisi • 1924 - 1935 → Kazım Özalp
• 1935 - 1946 → M� Abdülhalık Renda

I. TBMM’NİN KURULUŞ AMACI

Milli Mücadele’yi yürütecek otoriter bir güç etrafında ulusal birliği gerçekleştirerek düzenli bir ordu kurup, vatanı düşman işgalinden
kurtardıktan sonra ulusal iradeyi hakim kılmaktır.

TBMM’NİN ÇALIŞMA PROGRAMINI BELİRLEYEN 24 NİSAN ÖNERGESİ

Mustafa Kemal, Meclis başkanı seçildikten sonra yapılacak işler konusunda meclise önerge vermiştir. Bu önergeler şunlardır:

Hükümet kurmak gereklidir. TBMM yasama ve yürütme yetkisine sahiptir.

Yorum: İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır. Bu yönüyle
ihtilalci bir meclistir. Temsil Heyetinin görevi sona ermiştir. Yorum: Meclis güçler birliği ilkesine sahiptir.

Geçici bir hükümet başkanı tanımak ya da padişah vekili ata- Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir
mak uygun değildir. kurul (İcra Vekilleri Heyeti) hükümet işlerine bakar. Meclis
Başkanı aynı zamanda bu kurulun da başkanıdır.
Yorum: Meclisin bağımsız hareket edeceğini ve sürekli
olacağını belirtmiştir. Yorum: Meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir.

Mecliste toplanmış olan milli iradeyi vatanın kaderine hâkim Padişah ve halifenin durumu, baskılardan kurtulduktan
kılmak temel ilkedir. TBMM’nin üstünde güç yoktur. sonra meclis tarafından belirlenecektir.

Yorum: Saltanat makamı yok sayılmış, meclisin üstün- Yorum: Birlik ve beraberliğin sağlanılması amaçlanmış
lüğü vurgulanmıştır. aynı zamanda ileride rejimin değişeceği sinyali verilmiştir.

234 Data Yayınları / KPSS Tarih