Page 14 - 5. Sınıf Bursluluk Sınavı Konu Anlatımlı

1. ÜNİTE: GÖKYÜZÜNDEKİ

KOMŞULARIMIZ VE BİZ

EDİTÖR YAYINLARI
GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞUMUZ: GÜNEŞ GÖKYÜZÜNDEKİ KOMŞUMUZ: AY
GÜNEŞ’İN YAPISI VE DÖNME HAREKETİ AY’IN ÖZELLİKLERİ VE HAREKETLERİ
• Güneş, Güneş sistemindeki en • Ay, Dünya’nın tek doğal uydusudur.
büyük gök cismidir.
• Dünya’ya en yakın gök cismidir.
• Güneş, dev bir gaz ve toz bulu-
tundan meydana gelmiştir. • Ay, küresel şekle sahiptir.
• Güneş, orta büyüklükte, küreye • Yüzeyi pürüzlüdür.
benzeyen bir yıldızdır.
• Ay’ın üzerinde kayalıklar, düzlükler,
• Güneş’te Dünya gibi katmanlar- vadiler, yüksek dağlar bulunur.
dan oluşur.
• Ay yüzeyine gök taşlarının çarpması sonucu derin çukurlar
• Güneş, orta sıcaklıkta bir enerjiye ve ısıya sahiptir. Bundan
dolayı rengi sarıdır. oluşmuştur. Bu çukurlara krater denir.
• Güneş’in sıcaklığı yüzeyde yaklaşık 6000°C, çekirdeğinde • Ay’ın yüzeyinde karanlık görünen düzlüklere Ay denizi denir.
15 milyon santigrat derecedir. • Ay kabuğu üzerinde taş ve tozdan oluşan tabakaya regolit
• Güneş, Dünya ve diğer gezegenlerin enerji kaynağıdır. Gü- denir.
neş enerjisinin çok az bir kısmı yeryüzüne ulaşır.
• Ay yüzeyinde aydınlık görünen açık renkli bölgelere Ay dağ-
• Güneş’in yapısında; hidrojen, helyum ve diğer gazlar (oksi-
jen, demir, magnezyum gibi) bulunur. ları denir.
• Güneş’in yapısındaki ısı ve ışık enerjisi, hidrojenin helyuma • Ay, çok ince bir atmosfere sahiptir.
dönüşmesi sonucu ortaya çıkar. • Ay’ın atmosferi çok ince olduğu için yağmur, kar, rüzgâr gibi
• Güneş, Dünya’ya en yakın yıldızdır. Bu nedenle diğer yıldız- hava olayları görülmez.
lardan büyük görünmektedir.
• Ay’da astronotların bıraktıkları ayak izleri sonsuza kadar bo-
• Canlıların kullandığı enerjinin büyük bir kısmı Güneş’ten zulmadan kalır.
elde edilmektedir.
• Güneş kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar. Kendi • Ay’da gece gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok fazladır.
etrafında batıdan doğuya doğru döner. Güneş’in ekvatorda- • Ay’da gece gündüz arasındaki sıcaklık farkının fazla olma-
ki ve kutuplardaki dönüş hızı farklıdır. sından dolayı Ay yüzeyinin büyük bir bölümünde taşların
• Güneş’i incelediğimizde koyu renkli Güneş lekelerini görürüz. parçalanarak önce kuma, sonra da zamanla toza dönüş-
Bu lekeler Güneş’in yüzeyinde daha soğuk olan bölgelerdir.
mesine sebep olmuştur. Bu nedenle Ay’ın büyük bir bölümü
• Güneş ışınlarına doğrudan bakmak göz sağlığını olumsuz
tozla kaplıdır.
etkiler.
• Ay ışık kaynağı değildir. Ay, geceleri Güneş’ten aldığı ışığı
• Güneş’e dürbün, teleskop, mercek, kamera gibi araçlar kul-
lanılarak bakılmamalıdır. yansıtır.
• Araştırmacılar Güneş’i gözlemlerken teleskoplarda özel filt- • Ay’ın kütlesi küçük olduğundan çekim kuvveti Dünya’nın çekim
reler kullanırlar. Aynı zamanda Güneş’in batmasına yakın kuvvetinin altıda biri kadardır.
zamanda gözlem yapmaya dikkat ederler.
• Dünya’nın çapı Ay’ın çapının yaklaşık 4 katıdır.
• Araştırmalarda bazı gök bilimciler, teleskoptaki görüntüyü
teleskoba hiç bakmadan beyaz ekrana yansıtarak çalışma- • Ay’ın Dünya’ya olan uzaklığı yaklaşık 384 bin km’dir.
larını sürdürürler. • Dünya’dan bakıldığında Ay’ın hep aynı yüzü görünür.

Fen Bilimleri 155