Page 8 - 7. Sınıf Bursluluk Sınavı Data Konu Anlatımlı
P. 8

METİN TÜRLERİ






                 DATA YAYINLARI

           BİLGİLENDİRİCİ (ÖĞRETİCİ) METİNLER             HİKÂYE EDİCİ METİNLER

           BİYOGRAFİ                                      HİKÂYE
           Bir  kişinin  hayatının  anlatıldığı  yazılardır.  Bunlarda   Anlatım bakımından romana benzeyen, ancak roman-
           amaç  o  kişiyi  tüm  yönleriyle  (hayatı,  eseri,  kişiliği,   dan daha kısa olan bir yazı türüdür. Hikâyede olaylar
           görüşleri vs.) tanıtmaktır. Biyografi açık, sade bir dille   genellikle  yüzeyseldir.  Kişiler  çoğu  zaman  hayatla-
           anlatılan kişinin devrini, çevresini dikkate alarak yazılır.   rının  belli  bir  ânı  içinde  anlatılır.  Genellikle  kişilerin
                                                          tek  yönü  üzerinde  (çalışkanlık,  titizlik,  korkaklık  vs.)
                                                          durulur.  Hikâye  de  romanla  aynı  dönemlerde  oluş-
                                                          maya  başlamış  ve  özellikle  realizm  akımının  etkili
           OTOBİYOGRAFİ (ÖZ YAŞAM ÖYKÜSÜ)                 olduğu  dönemde  önemli  bir  tür  hâline  gelmiştir.
                                                          İki tür hikâye görülür. Bunlar klasik hikâye ve modern
           Kişinin  kendi  hayatını  anlattığı  yazıya  otobiyografi
           denir.  Otobiyografide  doğumdan  itibaren  otobiyogra-  hikâyedir.  Mauppasant  tarzı  da  denilen  klasik  hikâye
           finin  yazıldığı  ana  kadar  yaşananlardan  anlatmaya   yukarıda anlattığımız özelliğe uyar. Çehov tarzı denen
                                                          modern  hikâyede  ise  belli  bir  kişi  olmadığı  gibi  belli
           değer olanlar yazılır.
                                                          olaylar  da  çoğu  kez  yoktur.  Yazarın  kendiyle  sohbet
           Edebiyat, sanat, siyaset, spor vb. alanlarda ünlü bir kişi;   ediyormuş gibi bir anlatımı vardır; çoğu kez birinci kişi-
           diğer insanlarca bilinmeyen yönlerini, başarısını nelere   nin ağzından anlatıldığı olur.
           borçlu  olduğunu  ve  nasıl  kazandığını  anlatmak  ama-
           cıyla otobiyografisini yazar. Otobiyografi her ne kadar
           öznel bir anlayışla kaleme alınsa da gerçekler göz ardı   MASAL
           edilmemelidir.                                 Halk dilinde anlatılarak oluşan sözlü edebiyat ürünü-
                                                          dür. Bir yazar tarafından sonradan yazıya geçirilmiş-
                                                          tir.  Masallarda  olaylar  tamamen  hayal  ürünüdür.  Yer
                                                          ve zaman belli değildir. Kahramanlar insanüstü özel-
           GÜNLÜK                                         likler gösterir. İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür. İyiler
           Ne  gün  yazıldığını  belirtmek  için  tarih  atılan,  çoğu   ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır. Masallarda eğitici-
           zaman her günün sonunda o gün olup bitenin, sıcağı   lik  esastır.  Çoğu  kez  evrensel  konular  işlenir.  Dünya
           sıcağına anlatıldığı, olaylarla ilgili yorumlar, değerlen-  edebiyatında  Kelile  ve  Dimne,  Binbir  Gece  Masalları
           dirmeler yapıldığı yazılardır.                 ünlüdür.
           Her  gün  yazıldığı  için  kısa  olan  bu  yazılar,  yazarının
           hayatından izler verdiğinden içten ve sevecendir.
                                                          FABL
                                                          İnsanlar arasında geçen olayları hayvanlar, bitkiler ya
                                                          da  cansız  varlıklar  arasında  geçiyormuş  gibi  göster-
           SOHBET                                         mektir.  Bu  yolla  insanlara  ahlak  dersi  vermek,  örnek
           Bir  konunun  fazla  derinleştirilmeden,  biriyle  konuşu-  göstermek ya da bir düşünceye güç kazandırmak iste-
           yormuş gibi anlatıldığı fikir yazılarıdır. Sohbet yazıla-  yen bir çeşit masaldır.
           rında herkesi ilgilendirecek konular seçilir.   Teşhis  (kişileştirme)  ve  intak  (konuşturma)  sanatları
           Cümleler  çoğu  zaman  konuşmadaki  gibi  devriktir.   üzerine kurulmuştur.
           Yazar  sorulu  cevaplı  cümlelerle,  konuşuyormuş  hissi
           verir.
                                                             Ŗ   NOT
           Üslup  olarak  fıkraya  benzese  de  az  sözle  çok  şey
           anlatmayı amaçlamaması, dışa dönük olması onu fık-  En ünlü fabl yazarları; Beydeba (Kelile ve Dimne),
           radan ayırır.                                   Ezop ve La Fontaine’dir.
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13