Page 28 - 8_vip_turkce_konu

50 CÜMLE TÜRLERI

Not

Ek fiilleri hatırlayalım!
✶ “-idi, -imiş, -dir” ekleri ek fiil olarak bilinir. Bu ekler isimlere gelerek onların çekim-
lenmesini ve cümlede yüklem olmasını sağlar.
F Kardeşim mutluydu. (mutlu - idi)
F Kardeşim mutluymuş. (mutlu - imiş)
F Kardeşim mutludur. (mutlu - dur)
zılmayabilir. Yalın durumda olan bu tür yüklemlerin aslında “-dir” ekiyle kurulduğunu İ

Kardeşim mutlu. (mutlu - dur)
EDİTÖR YAYINEV
F
Son örnekte de görüldüğü gibi “-dir” eki, çekimlenerek yüklem olmuş bir isimde ya-
unutmayalım!

FİİL (EYLEM) CÜMLESİ
✶ Yüklemi çekimli bir fiil olan cümlelerdir. Fiiller bir haber (zaman) ya da dilek kipi ile bu
kipe bağlı şahıs ekleriyle çekimlenir ve yüklem olur. Çekimli bir fiil cümlede yalnızca
yüklem görevinde kullanılabilir.

F Küçük kız yüksekçe bir sandalyeye F Kardeşinin bu sitemlerine hak veri-
çıkarak şarkı söyledi. yordu.
F Gelen olur mu diye camdan dışarıya F Nereye gideceğime bir türlü karar
bakıyorum. veremiyordum.
F Başından geçenleri uzun uzun an- F Bu geçitten dağın öte tarafına gide-
lattı. biliriz.
F O zamana kadar aramızdaki mesafe F Sandım ki her tarafı bembeyaz bir
iyice açıldı. örtü kaplamış.

YÜKLEMİN YERİNE (ÖGE DİZİLİŞİNE) GÖRE CÜMLELER
✶ Türkçe söz dizimi kurallarına göre bir cümlenin yapısında yer alan ögeler şöyle sırala-
nır: Özne + tümleçler + yüklem.
✶ Yüklem sonda bulunur. Ancak bu bir kural değildir. Mesela şiirde yüklem, cümlenin
herhangi bir yerinde olabilir. Diğer ögelerin yeri önem sırasına göre değişebilir.
✶ Yüklemin yerine göre cümleler kurallı ve devrik cümlelerken bir de yüklemi verilmeyen
yani eksiltili cümleler de bu başlık altında değerlendirilir:

KURALLI (DÜZ) CÜMLE
✶ Yüklemi sonda bulunan cümledir. Dilimizin söz dizim özelliğine göre asıl öge (yüklem)
sonda, yardımcı ögeler de başta bulunur.
F Günlerdir hiçbir şey yemedik. F Mahallemizin en yaşlı kadını Sultan
teyzemdir.
F Derslerinde başarılı olduğu için bu
ödülü almış. F Rüzgârdan korunmak için arabanın
içinde oturduk.