Page 148 - 10-sinif-biyoloji-beceri-temelli

DOĞAL KAYNAKLAR VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI
İnsanların kullanımına sunulan yer altı ve yer üstü yenilenebilir ve yenilenemez kaynaklara doğal kaynaklar
denir. Çok uzun yıllarda oluşan petrol, kömür, uranyum gibi maddeler yenilenemez kaynaklardır. Su, rüzgâr gibi
yenilenebilir doğal kaynakların kullanımı sınırsız ve sürekli olmadığından kirletilmemelidir.
DOĞAL KAYNAKLARIN SÜRDÜREBILIRLIĞININ ÖNEMI
Doğal kaynakların, ekosistemlerin dengesine uygun kullanılarak hem bizim hem de gelecek nesillerin bu kay-
naklardan faydalanarak sürekliliğinin sağlanmasına sürdürebilirlik denir.
DATA YAYINLARI
● Kaynakların bilinçsiz ve aşırı kullanımı ekosistemleri olumsuz etkileyeceğinden doğal süreçlerle kay-
naklar eski haline dönüşemez. Çeşitli faaliyetlerle doğal kaynakların sınırsız ve sürekli kullanımı kısa
vadede yarar sağlarken ileriki dönemlerde hem bizi hem de gelecek nesillerin ekolojik sorunlarının daha
fazla artmasına neden olacaktır.
BIYOLOJIK ÇEŞITLILIĞIN YAŞAM IÇIN ÖNEMI
● Bir bölgede yaşayan canlıların tümü o bölgenin biyolojik çeşitliliğini oluşturmaktadır. Canlıların yeryü-
züne dağılımında besin çeşitliliği, iklim şartları vb. faktörler etkilidir. Bir türün zarar görmesi veya yok
olması ekosistemi olumsuz etkiler. Bazı canlıların aşırı veya kaçak avlanması o canlı türünde azalmaya
neden olur. Sayısında ciddi azalmalar görülen bu canlılar kırmızı listede yer alır. Seyşeller Robin saksa-
ğanı, Arap oriksi, timsah, kambur balina kırmızı listede yer alan bazı canlılardır.
Türkiye'deki Biyolojik Çeşitlilik Örnekleri
Ülkemiz orta kuşakta yer alır. Dört mevsimin en belirgin yaşandığı ülkeler arasındadır. Böylece birçok canlı
türüne ev sahipliği yapar. Deniz kaplumbağaları, Akdeniz foku, Mersin balığı, dev kertenkele Türkiye'de ve
dünyada yer alan canlılardan bazılarıdır. Türkiye'de nesli tükenme tehlikesi altında olan bitki türleri arasında
yabani siklamen, beyaz çakal nergisi, sığla, çan çiçeği, kardelen, İstanbul nazendesi yer alır.

Endemik Tür
Belli bir coğrafi bölgede yetişen başka bölgelerde bulunmayan canlılara endemik
tür denir. Ülkemiz endemik tür bakımından oldukça zengindir. Ülkemizde endemik
türler arasında Van kedisi, Denizli horozu, Angora tavşanı, göknar, meşe, sığla, ters
lale, Osmaniye orkidesi örnek verilebilir.
Endemik Türlerin Sağlık ve Ekonomiye Katkısı
Endemik türler ekonomik ve ekolojik açıdan önemlidir. Yabani türlerin tarımsal üretimi ile yüksek verimli ürün-
ler elde edilmesinde kullanılmıştır. Ayrıca ilaç yapımında da bazı endemik türler kullanılmaktadır.
Soyu Tükenen Türler
Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımı, aşırı veya yasak avlanma, orman yangınları
gibi birçok olumsuz faktörler bazı canlı türlerinin tükenmesine neden olmuştur.
Bu canlılar biyoçeşitlilik bakımından yeri doldurulmayacak bir kayıptır. Türkiye'de
yaşayan Anadolu parsı, Asya fili, yabani sığır, yaban eşeği, kunduz, çita tamamen
soyu tükenen canlılardır.
BIYOLOJIK ÇEŞITLILIĞIN KORUNMASI
● İnsanlar bulunduğu ekosistemin bir parçasıdır. İnsan yaşadığı ekosisteme zarar verdiğinde kendisi de
zarar görecektir. Ekosistemler kendini onarabilme gücüne sahiptir. Fakat ekosistemlerdeki tahribat fazla
ise ekosistem ve ekosistemi oluşturan unsurlar büyük zarar görür.
● Biyokaçakçılık: Bitki, hayvan ve bu canlılara ait parçaların doğadan yetkili makamların izni olmaksızın
toplanması ve yurt dışına çıkartılmasıdır. Biyokaçakçılık ile doğadan canlı toplanması birey sayısında
azalma, tür kaybı, ekosistem dengesinin bozulması, biyoçeşitlilikte azalma meydana getirir.
● Az rastlanılan bitki ve hayvanların korunması canlıya ait hücre, doku ya da organların çok uzun yıllar
boyunca uygun koşullarda saklanması için oluşturulan ortamlara gen bankası denir.

● Bitki tohumların saklandığı gen bankalarına tohum bankası denir. Dünya'nın 3. büyük gen bankası olan;
Türkiye Tohum Gen Bankası'nda hem bitki, hem bakteri hem de mantar genleri koruma altına alınmıştır.

146