Page 24 - 10. SINIF TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 7. ÜNİTE: ANI (HATIRA)

ANI (HATIRA)

Q Bir kimsenin; kendi hayatının bir kesitini ya da yaşadığı çevrede şahit olduğu olayları edebi
değer taşıyan bir dille, üzerinden belli bir zaman geçtikten sonra anlattığı yazılara anı Yazılı anlamda bilinen ilk
(hatıra) denir.
anı örneği, milattan önce
Q Anılar öğretici metinlerdir ve bu metinler kaleme alınırken mektup, fotoğraf, günlük gibi dördüncü yüzyılda Yunan
belgelerden de yararlanılabilir. Bu özelliğiyle anıların tarihe ışık tuttuğu da söylenebilir. tarihçi Ksenophon’un (Kse-
nöpon) yazdığı “Anabasis”
Q Kültür tarihinin ve edebiyatın zengin kaynaklarından olan anılar, pek çok edebi türe etki
ettiği gibi hikâye ve romanlara da malzeme sunmuştur. adlı eserdir.
Q Dünya edebiyatında XVII. yüzyılda Antoine Hamilton’un (Anton Hemilton) “Gramont Kontu’nun Anıları”, Daniel Defoe’nun
Q GİRİŞ YAYINLARI
(Denyıl Döfo) “Bir Atlının Anıları” adlı eserleri roman biçiminde yazılmış ilk anı örnekleridir.
Q Türk edebiyatında da Ömer Seyfettin’in “Kaşağı” ve “İlk Namaz” adlı hikâyeleri, Orhan Kemal’in “Sağ İç” adlı hikâyesi;
Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” adlı romanı anılardan yararlanılarak kaleme alınan eserlerdir.

Anıların Özellikleri

5 Anılar yaşanmakta olanı değil yaşanmış olanı konu 5 Olaylar objektif, tarafsız bir yaklaşımla yansıtılır.
edinir. Ancak bazı anılarda objektifliğin kaybolduğu, izlenime
5 Öğreticilik amaçlandığı için açık, sade ve anlaşılır bir dayalı yorumların yer aldığı görülür.
dil kullanılır. 5 Olayların anlatımında kronolojik bir sıra takip edilir.
5 İnsanın tanınma, unutulmaya karşı bir önlem alma, 5 Açıklayıcı, öyküleyici ve betimleyici anlatımlardan
unutamadığı anları paylaşarak yaşatma, ardında iz yararlanılır.
bırakma, ders alma-verme vb. gereksinimlerinden doğ- 5 Anılar hem bireysel hem de sosyal olaylarla ilgili bilgi
muştur. veren metinlerdir.

TÜRK EDEBİYATINDA ANI

Q Türk edebiyatında 8. yüzyıla ait “Göktürk Yazıtları” (Türk edebiyatının ilk yazılı belgeleri) anı türünün özelliklerini taşımakla
birlikte 16. yüzyılda Hindistan’da bir imparatorluk kuran Babür Şah’ın yazdığı “Babürname” adlı eser bu türün edebiyatı-
mızdaki ilk örneği kabul edilir.
17. yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han’ın yazdığı “Şecere-i Türki” adlı eser ile Katip Çelebi ve Naimâ’nın birçok eseri bu türün
özelliklerini taşıyan eserlerdir.
Q Ayrıca “vakayinameler, gazavatnameler, sefaretnameler, menakıbnameler, seyahatnameler” de anı türünün örnekleri ara-
sında gösterilebilir.
Q Tanzimat Dönemi’nde de bu türün diğer türlerle iç içe verildiği görülmektedir.

Q Anı türünün Batılı anlamda ilk örnekleri Servetifünun Dönemi’nde verilmiştir.

Anı Türünün İç İçe Olduğu Diğer Türler

vakayinameler sefaretnameler seyahatnameler

gazavatnameler menakıbnameler roman hikâye

132 Giriş Yayınları / 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı