Page 22 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 22

¦ §
            22 22                                                                 GİRİŞ

             BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI           *  Sözcüklerden ikincisi veya her ikisi, birleşme

             * İki ya da daha çok sözcüğün yeni bir kavramı   sırasında anlam değişmesine uğradığında bu
                                                    sözcükler  bitişik  yazılır.  [öküzgözü  (üzüm),
            karşılamak üzere birleşip kalıplaşmasıyla olu-
            şan sözcüklere birleşik sözcük denir. Birleşik   kuşburnu (içecek)]
            sözcükler belirli kurallar çerçevesinde bitişik
            veya ayrı olarak yazılır.              *  Kurallı birleşik fiiller ve anlamca kaynaşmış
                                                    bazı fiiller bitişik yazılır. (bakabilmek, gülü-
                                                    vermek, başvurmak)
             A. BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK SÖZCÜKLER
          *  EDİTÖR YAYINEVİ
          *  Birleşirken ses düşmesi ya da ses türemesi   *  Her  iki  kelimesi  de  asıl  anlamını  koruduğu
            olan  sözcükler  bitişik  yazılır.  (affetmek,   hâlde gelenekleşmiş olarak “baş, başı, oğlu,
            kahrolmak, pazartesi)                   kızı, ağa, bey, hanım, efendi, ev” sözcükle-
                                                    riyle kurulan birleşik sözcükler bitişik yazılır.
                                                    (aşevi, onbaşı, hanımefendi, beyefendi, aşçı-
          *  Hane, name, zade gibi sözcüklerle oluşturulan   başı)
            birleşik  sözcükler  bitişik  yazılır.  (dershane,
            siyasetname, amcazade)                 *  -an/-en,  -r/-ar/-er/-ir,  -maz/-mez  ve
                                                    -mış/-miş  sıfat-fiil  ekleriyle  kurulan  kalıp-
                                                    laşmış birleşik sözcükler bitişik yazılır. (uçak-
          *  Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır.   savar, hacıyatmaz)
            (güneydoğu, kuzeybatı)

                                                   *  Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, bir-

          *  İki ya da daha çok kelimeden oluşmuş yer   çoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi belirsizlik sıfat
            adları bitişik yazılır. (Şebinkarahisar, Çuku-  ve  zamirleri  de  gelenekleşmiş  olarak  bitişik
            rova, Eskişehir)                        yazılır.


                                                      B. AYRI YAZILAN BİRLEŞİK SÖZCÜKLER
            Kanunda bitişik geçen veya tescil edilmiş olan
            kuruluş adları bitişik yazılır. (Dışişleri, yükse-  *  Birleşme sırasında sözcüklerinden hiçbiri veya
            köğretim, ilköğretim)                   ikinci  kelimesi  anlam  değişikliğine  uğrama-
                                                    yan birleşik sözcükler ayrı yazılır. (bal arısı,
                                                    hamam böceği, muhabbet kuşu, köpek balığı)
          *  Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıp-
            laşmış birleşik sözcükler bitişik yazılır. (albeni,   *  Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan bir-
            örtbas)                                 leşik  sözcükler  ayrı  yazılır.  (Adana  kebabı,
                                                    Kemalpaşa tatlısı)

          *  Tam olarak yer bildirmeyen “alt, üst ve üzeri”   *  Yol ve ulaşımla ilgili birleşik sözcükler; durum,
            sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan sözcük-  olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan
            ler bitişik yazılır. (ayakaltı, bilinçaltı, akşa-  sözcükler ayrı yazılır. (keçi yolu, kara yolu,
            müstü, akşamüzeri)                      açık öğretim, dil birliği)
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27