Page 23 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ § 23
GİRİŞ
23
* Tam olarak yer belirten “alt” ve “üst” sözle- » Tüm bunları ben mi söylemişim? (şaşırma)
riyle oluşturulan birleşik sözcükler ve terimler » Gel desen gelmez miyim? (gelirim)
ayrı yazılır. (yer altı, böbrek üstü bezi, göz
altı kremi)
“DE” BAĞLACI VE “-DE” EKİNİN YAZIMI
* Dış, iç, sıra, yuvar ve küre sözcükleriyle oluş- “de/da” bağlacı bir sözcük türü olduğu için
turulan birleşik sözcük ve terimler ayrı yazı- *

lır. (yer yuvarı, peşi sıra, yarım küre) daima ayrı yazılır. Bulunma durum eki olan
“-de/-da, -te/-ta” ise sözcüklerle bitişik
EDİTÖR YAYINEVİ
* -r/-ar/-er, -maz/-mez ve -an/-en sıfat- yazılır. “de” bağlacı cümleden çıkarıldığında
fiil ekleriyle kurulan sıfat tam laması yapısın- cümlenin anlamında genellikle bozulma veya
daki birleşik kelimeler ayrı yazılır. (bakar kör, daralma olmaz. Buna karşılık “-de” eki cüm-
çalar saat, döner sermaye) leden çıkarıldığında anlamda bozulma ve
daralma olur.
* Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç,
dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir,
iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilme- Bağlaç olan “de”
siyle oluştu rulan birleşik kelime ve terimler » Ahmet de seni merak etmişti.
ayrı yazılır. (alt kurul, alt yazı; üst kat, üst » Sen de başını alıp gitme, ne olursun!
küme; ana dili; ön söz)
» Dün beni soran adam, okula da uğramış.

Bulunma durum eki “-de”
“Mİ” SORU EKİNİN YAZIMI
» Habersiz gidince aklım sende kalmıştı.
* “mi” soru eki kendinden önceki sözcüklerle » Elini attığı her işte başarılı oluyor.
hiçbir zaman birleşmez. Buna karşılık kendin-
den sonra gelen kişi ekleriyle birleştirilerek » Tüm eşyalarım Ali'de kaldı.
yazılır.
» Yarim İstanbul’u mesken mi tuttun?
N
» Her akşam kitap okuyor mu? NOTOT
» Bize gelecek misiniz? Bulunma hâl eki olan “-de”, eklendiği sözcü-
» Sen miydin o, yalnızlığım mıydı yoksa? ğün son sesindeki ünsüz harfe göre sertle-
şip “-te, -ta” biçimine dönüşür. “de” bağlacı
» Bu saatte uyuyor musunuz?
ise hiçbir zaman sertleşmez, daima “de” veya
“da” biçiminde yazılır.
* Soru eki olan “mi” cümleye soru anlamından » Kuşlar ağaçta yuva yapmış. (bulunma eki)
başka anlamlar da katabilir:
» Sana güzel mi güzel bir elbise aldım. (pekiş- » Bu ağaç da kurumaya başladı. (bağlaç)
tirme) » Güneşte uzun süre kalma sakın. (bulunma eki)
» Bu testi de çözdün mü konuyu daha iyi » Güneş de batıyor, karanlığa kalacağız. (bağ-
anlarsın. (koşul) laç)