Page 118 - 10-sinif-telafi

SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI 117

TOPKAPI SARAYI VE DİVÂN-I HÜMÂYUN oğlanların eğitim öğretim gördüğü yerdir. sından seçildi.
TOPKAPI SARAYI Harem: Padişahın ailesi ve saray kadınlarının gün- Kazasker: Adalet işlerinden sorumludur.
Enderun: Topkapı Sarayı’nın iç bölümüdür. Burada EDİTÖR YAYINEVİ
• Osmanlı Devleti’nde padişah payitaht adı verilen delik hayatlarını geçirdikleri yerdir. Burada Ende- Medrese işlerine bakar, kadı ve müderris-
yönetim merkezinde oturmuş, devleti saray adı run’dakine benzer bir eğitim ve teşkilat sistemi
verilen yönetim merkezinden yönetmiştir. vardı. Haremde cariyeler; edebiyat, müzik, güzel lerin atamalarını yapardı. Taşrada kadıların
• Saraylar aynı zamanda Osmanlı padişahlarının sanatlar, el işleri, güzel konuşma, zerafet öğrenir- çözemediği davaları çözmeye çalışırdı. Fatih
ikametgâhı olarak kullanılmıştır. ler ve beylerbeyi, sancakbeyi, vezir gibi üst rütbeli Dönemi’nden itibaren Anadolu ve Rumeli
• Saray, devletin idare edildiği bir yer olmakla be- devlet adamlarıyla evlenirlerdi. kazaskeri olarak sayıları ikiye çıkarılmıştır.
raber devlet adamı yetiştirilmesinde de merkez DİVAN-I HÛMAYUN VE ÜYELERİ Defterdar: Mali alandaki tüm işlemlerden
olarak görülmektedir. • Orhan Bey Dönemi’nde kuruldu. Devlet kuru- sorumlu idi. Devlet gelirlerinin dış hazineye
• Osmanlı Devleti’nde bilinen ilk saray Orhan Bey lu anlamına gelen Divan-ı Hûmayun’da siyaset, teslimi ve bunların harcamaya dönüştürül-
Dönemi’nde Bursa’da yaptırılmıştır. hukuk, sosyal, ordu, ekonomi ile ilgili her türlü mesi en önemli görevleriydi. Baş defterdar
• Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethettikten konu görüşülüp tartışılır ve padişahın onayı ile yatırım, para basımı ile ilgili girişimleri ve
sonra İstanbul’da Topkapı Sarayı’nı yaptırmıştır. karara bağlanırdı. hazırladığı bütçeyi önce sadrazama sunar,
• Edirne’de bulunan saray halkı ve teşrifatı Topkapı • Danışma meclisi niteliğindeki Divan-ı Hûmayun’a padişah onayı ile de uygulamaya koyardı.
Fatih Dönemi’nden itibaren sadrazam başkanlık
Sarayı’nın yapılmasından sonra İstanbul’a taşınmıştır. yapmıştır.
• Osmanlı Devleti’nde Fatih Sultan Mehmet zama- Vezir-i âzam (Sadrazam): Padişahın mutlak vekili- Nişancı: Divânda, padişah adına alınan her
nından Sultan Abdülmecit’e kadar geçen 380 yıl dir. Bundan dolayı padişahın mührünü de taşırdı. türlü ferman ve berata padişahın tuğrasını
devletin idari merkezi ve padişahın resmi ikamet- Her türlü hükûmet işlemlerini padişah adına onay- çekerdi. Fethedilen bölgelerdeki arazileri
gâhı olan Topkapı Sarayı Birun, Enderun ve Ha- layarak resmileştirirdi. Padişah sefere katılmadığı tapu tahrir defterlerine kaydederdi. Kanuni
rem bölümlerinden oluşmaktaydı. takdirde “Serdar-ı Ekrem” unvanıyla ordunun Dönemi’nden itibaren, tımarların sistemi-
Birun: Topkapı Sarayı’nın dış bölümüdür. Sarayın başında sefere çıkardı. Ayrıca başkentteki düzen nin düzenlenmesi ve dağıtılması görevi de
ana giriş kapısı Babüsselam’dan girildikten sonraki ve yönetimden de sorumluydu. nişancıya verildi.
geniş avlunun yer aldığı bölümdür. Burada Kubbe- Vezirler: Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında Şeyhülislam: Divânın asli üyesi olmayan şey-
altı adı verilen Divan-ı Hûmayun ve devlet işlerinin padişahın yardımcısı konumunda olan bir vezir hülislam, gerekli görülen konularda Divâna
yürütüldüğü daireler bulunmaktadır. bulunmaktaydı. Ancak I. Murat Dönemi’nden iti- çağrılır ve fikri alınırdı. İlmiye sınıfının başı
baren ülke sınırları ve sorunlarının artmasına bağlı olarak en yüksek din görevlisi konumun-
devletin merkez ve taşra yönetimi ile orduda görev olarak vezir sayısı da artmış ve bu nedenle birinci daydı. Divânda alınan kararların şeri hukuka
alacak kişiler yetiştirilmektedir. Padişahın özel hiz- vezire vezir-i âzam denilmiştir. Kanuni Dönemi’nden uygun olup olmadığı yönünde karar verirdi.
metlerinin bulunduğu ve devşirmelerden seçilen üç itibaren önemli eyaletlere atanan valiler, vezirler ara- Şeyhülislamın bu kararına da fetva denirdi.