Page 52 - 10-sinif-telafi

DALGALAR 51

DALGALAR 2. Elektromanyetik Dalgalar: Yayılması için mad- Serbest Uçtan Yansıma
Dalga: Titreşim hareketi sonucunda hava, yay veya desel ortama ihtiyaç duymayan dalgalardır.
EDİTÖR YAYINEVİ
su gibi esnek bir ortama aktarılan enerjinin bir nok- (Radyo dalgaları, mikrodalgalar, kızılötesi ışınlar,
tadan başka bir ortama iletilirken ortamda oluştur- görünür ışık, morötesi ışık, x ışınları, gama ışınları) L K K L
duğu şekil değişikliğine dalga denir. • Dalgalar titreşim doğrultusuna göre ikiye ayrılır. • Serbest uçtan yansıyan atma baş yukarı
Periyot: Bir tam dalganın oluşması için geçen süre- 1. Enine Dalgalar: Titreşim doğrultusuna dik ola- gelmiş ise baş yukarı yansır. Hızı, genliği
dir. T ile gösterilir. Birimi saniye (s)’dir. rak ilerleyen dalgalardır. ve genişliği değişmez.
2. Boyuna Dalgalar: Titreşim doğrultusu ile
Frekans: Dalga kaynağının birim zamanda oluştur- yayılma doğrultusu aynı olan dalgalardır. Yay Dalgalarının Hızı
-1
duğu dalga sayısıdır. f ile gösterilir. Birimi s veya
Hertz’dir. YAY DALGALARI F
Dalga Boyu: Atma: Esnek ortamda anlık olarak oluşturulan sar- m
sıntıya denir.
λ Dalga tepesi Baş yukarı atma Baş aşağı atma Uzunluğu , kütlesi m olan bir yay F kuvveti ile
gerilmiş ise bu yayda oluşturulan atmanın hızı
v = F ile bulunur. m : Boyca yoğunluk, m
µ 
λ Dalga çukuru
• Boyca uzunluğu küçük olan yaylara ince
(hafif) yay, boyca yoğunluğu büyük olan
Ardışık iki dalga tepesi veya ardışık iki dalga çukuru İlerleme yönü yaylara kalın (ağır) yay denir.
arasındaki mesafedir. λ ile gösterilir. Birimi metredir.
Atmalarda İletilme ve Yansıma
Dalganın Hızı: Hafif Yaydan Ağır Yaya Gelen Atmalar
• Dalganın yayılma hızı v ile gösterilir. İlerleme yönü v 1

λ
.
v = veya v = λ f Şekildeki gibi ilerleyen atmanın uçlarının titreşim
T yönleri şekildeki gibidir. r 1 O
• Dalganın yayılma hızı ortama, frekansı ise kay- Sabit Uçtan Yansıma a
nağa bağlıdır. 1 v 3
K L
Genlik: Tepe veya çukurların denge konumuna a 2 r
uzaklığına denir. L K 3
• Dalgalar taşıdığı enerjiye göre ikiye ayrılır. r 2 a 3
1. Mekanik Dalgalar: Yayılması için maddesel ortama • Sabit uçtan yansıyan atma ters döner. Baş yu- v
karı gelen atma baş aşağı yansır. Hızı, genliği
ihtiyaç duyan dalgalardır. (Yay, su, ses, deprem) ve genişliği değişmez. 2