Page 327 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

KİM
KİMYANIN TEMEL KANUNLARI - 2YANIN TEMEL KANUNLARI - 2 1. ÜNİTE 327
KATLI ORANLAR KANUNU ̛ Örnek: 3,5 g N ile 8 g O elementleri tamamen
2
2
• Katlı Oranlar Kanunu'na göre iki element birden fazla birleşerek NO bileşiğini oluşturmaktadır.
2
bileşik oluşturduğunda elementlerden birinin miktarı Buna göre 14 g N ile 24 g O 'nin oluşturduğu bileşiğin
2
eşitken diğer elementin miktarları arasında tam sayı- formülünü bulunuz. 2
larla ifade edilen bir oran vardır.
• Katlı Oranlar Kanunu, J. Dalton tarafından ortaya ko- ̚ Çözüm: NO için;
2
nulmuştur. m N = N → 3,5 = N → N = 7 (Atom kütleleri oranı)
• N O ile NO bileşiklerinde oksijenler arasındaki katlı m O 2.O 8 2.O O 8
2
2
oran için öncelikle azotlar eşitlenmelidir. II. Bileşiğin formülü N O olarak alınırsa;
X Y
N O → N O Oksijen atomları arasın- m N = x.N → 14 = x.7 → x = 2
2
2
EDİTÖR YAYINLARI
2/NO → N O 4 daki katlı oran 1 'tür. m O y.O 24 y.8 y 3
2
2
4
• Bileşikte bir elementin katlı oranı a/b ise diğer ele- Buna göre II. bileşiğin formülü N O şeklindedir.
3
2
mentin katlı oranı b/a'dır.
• Bileşiklere katlı oranın uygulanabilmesi için; ̛ Örnek: X ve Y elementlerinin oluşturduğu X Y bile-
2
› Bileşiklerde sadece aynı iki tür element bulunma- şiğinde kütlece birleşme oranı m / m = 4'tür.
y
x
lıdır. Buna göre eşit kütlelerde X ve Y'nin tam verimle tepki-
mesinden X Y bileşiği oluşurken hangi elementin %
› Bileşiklerin basit (sadeleştirilmiş) formülleri aynı ol- 2 5
kaçı artar?
mamalıdır. Yani katlı oran "1" çıkmamalıdır. m 2X 4 2X X
̚ Çözüm: X Y için; m X Y = Y → 1 = Y → Y = 2
2
(Atom kütleleri oranı)
̛ Örnek: I. MgO - MgS
X Y için; m X = 2X → m X = 2.2 = 4
2 5
II. KMnO - K MnO m Y 5Y m Y 5.1 5
4 2 4
X Y 'in 4 g'ı X ise 5 g'ı Y'dir.
2 5
III. C H - CH
2 6 4 5'er g gibi eşit kütlelerde X ve Y'nin tepkimesinden Y'nin
IV. NO - N O tamamı harcanır, X'in 5-4 = 1 g'ı artar.
2 2 4
Artan X'in kütlece %'si, 1 .100 = %20'dir.
Yukarıda verilen bileşik çiftlerinden hangileri arasında 5
katlı oran bulunur?
̚ Çözüm: I ve II'deki bileşikler üç farklı element içerdi- ̛ Örnek:
ğinden bu bileşikler arasında katlı oran yoktur. I. CrO
3 4
III'te bileşikler arasındaki katlı oran veya 'tür. II. CrO
4 3 3
III. Cr O
IV'teki bileşiklerin basit formülleri aynı olduğundan bu 2 3
bileşiklerde katlı oran yoktur. Yukarıda verilen bileşiklerde 1'er g Cr elementi kullanı-
lırsa oluşan bileşik kütleleri arasındaki ilişkiyi bulunuz.

̛ Örnek: Eşit kütlelerde oksijen ile birleşen FeO bi- ̚ Çözüm: 1'er g, yani eşit kütlede Cr elementi için
2
leşiğindeki demir kütlesinin Fe O 'teki demir kütlesine öncelikle bileşiklerdeki Cr atom sayısı eşitlenmelidir. Bu
3
4
oranını bulunuz. durumda O atom sayısı fazla olan bileşiğin kütlesi daha
büyük olur.
̚ Çözüm: Demirler arasındaki katlı oranı bulmak için
2
oksijen atom sayılarının eşitlenmesi gerekir. 2/CrO → Cr O 2 Bileşik kütleleri
4/FeO → Fe O Demir atomları arasındaki 2/CrO → Cr O 6 arasındaki ilişki,

4
4
3
2
Fe O → Fe O katlı oran 4 'tür. II > III > I'dir.
4
4
3
3
3 Cr O → Cr O 3
2
2
3