Page 373 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

YAYGIN GÜNLÜK HAYAT KİMYASALLARI - 1AYGIN GÜNLÜK HAYAT KİMYASALLARI - 1
Y 4. ÜNİTE 373
TEMİZLİK MADDELERİNİN ÖZELLİKLERİİZLİK MADDELERİNİN ÖZELLİKLERİ
TEM DETERJAN
• Uzun karbon zincirinden oluşan sülfonat tuzlarıdır.
SABUN Hidrofil grup
• Yağ asitlerinin NaOH veya KOH gibi kuvvetli bazlarla CH CH CH CH CH CH OSO Na +
-
tepkimesi sonucu oluşan maddelerdir. 3 2 2 2 2 2 3
• NaOH kullanılarak elde edilen sabuna katı (sert sa- CH CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2
2
2
bun), KOH kullanılarak elde edilen sabuna sıvı (arap Hidrofob grup
sabunu) sabun denir.
• Sabun, hidrofob ve hidrofil olmak üzere iki kısımdan Sodyum lauril sülfat (C H OSO Na), Deterjan
3
12
25
EDİTÖR YAYINLARI
oluşur. • Deterjanların genel özellikleri aşağıda verilmiştir.
› Hidrofob (kuyruk); yapısında apolar kısımlar bulu- › Üretiminde 12 -18 C'lu petrol türevleri kullanılır.
nan, suda çözünmeyen ve suyu sevmeyen yapılar- › Toz, sıvı veya jel (krem) hâlde olabilir.
dır. › Temizlik ve arıtma için kullanılır.

› Hidrofil (baş); yapısında polar kısımlar bulunan, › Sert sulardaki iyonlarla çökelek oluşturmadıkların-
suda çözünen ve suyu seven yapılardır. dan bu tür sularda temizleme özelliklerini kaybet-
mez.
CH CH CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2 CH 2 CH 2 › Doğada kolaylıkla parçalanmaz ve çevre kirliliği
3
2
2
oluşturur.
-
CH CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2 CH 2 CH COO Na + › Kir çözücü anlamına gelen deterjanlar yüzey aktif
2
2
2
Hidrofob grup Hidrofil grup maddelerdir.
› İnsan vücudunu tahriş eder.
Sodyum stearat (C H COONa), Beyaz Sabun
17 35
› Sabunlara göre daha iyi temizleyicidir.
̛ Örnek:
CH CH CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2 CH 2 CH 2 I. Katı sabun II. Sıvı sabun III. Deterjan
3
2
2
- +
CH CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2 CH 2 CH COO K Yukarıdaki temizlik maddelerinden hangileri hidrofob ve
2
2
2
hidrofil uçlar içerir.
Hidrofob grup Hidrofil grup
̚ Çözüm: Sabun ve deterjan, hidrofob ve hidrofil uçlar
Potasyum stearat (C H COOK), Arap Sabunu içerir.
17 35
• Sabunların genel özellikleri aşağıda verilmiştir. Sabun ve Deterjanın T
Sabun ve Deterjanın Temizleme Özelliği emizleme Özelliği
› Üretiminde 12-18 C'lu bitkisel veya hayvansal • Kir; toz, toprak gibi anorganik veya yağ ve benzeri
apolar organik maddelerden oluşan istenmeyen mad-
yağlar kullanılır.
delerdir.
› Gıda olarak da kullanılır. • Organik maddelerden oluşan kirler, sabun ve deterjan
+2
+2
› Sert sulardaki Ca ve Mg iyonları ile çökelek gibi yüzey aktif maddelerle aşağıdaki gibi temizlenir.
oluşturduğundan temizleme özellikleri azalır.
› Kirin bulunduğu suya sabun veya deterjan eklenir.
› Doğada kolaylıkla parçalanır ve çevre kirliliği
› Sabun veya deterjanın hidrofob kısmı kire etki eder
oluşturmaz.
ve kirin çevresini sarar.
› Yağ asitlerinin alkali tuzlarıdır.
› Sabun ve deterjanın hidrofil kısımları suyla etkileşir.
› Yüzey aktif maddelerdir.
› Kir, bulunduğu yüzeyden ayrılarak suya geçer ve
› İnsan vücuduna zararlı etkileri yoktur.
böylece temizlik tamamlanır.