Page 565 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

NÜFUSUN ÖNEMI VE ÖZELLIKLERI - GEÇMIŞTEN GÜNÜMÜZE DÜNYA NÜFUSUA NÜFUSU
NÜFUSUN ÖNEMI VE ÖZELLIKLERI - GEÇMIŞTEN GÜNÜMÜZE DÜNY 2. ÜNİTE 565
NÜFUSUN ÖNEMI VE ÖZELLIKLERI
NÜFUSUN ÖNEMI VE ÖZELLIKLERI
• Belirli sınırlar içinde belirli bir zaman diliminde yaşayan insan topluluklarına nüfus denir. Belirli sınırlar içerisinde
yaşayan insan sayısını belirtmek amacıyla yapılan sayımlara nüfus sayımı denir.
• Dünya'da nüfus durağan değildir. Bazı bölgelerde nüfus artışları meydana gelirken bazı bölgelerde azalmalar göz-
lenebilmektedir. Nüfus bölgeler arasında farklılık göstermesine rağmen Dünya nüfusu sürekli artmaktadır. Nüfus
miktarını belirlemek amacıyla sayımlar yapılmaktadır. Nüfus sayımları nüfus miktarı dışında nüfusun cinsiyet, yaş
ve eğitim durumunu, kır ve kentsel nüfus miktarını ve nüfusun mesleklere göre dağılımını belirlemek amacıyla ya-
pılmaktadır. Nüfus sayımları de facto ve de jure olmak üzere iki yöntemle yapılmaktadır.
• De facto yönteminde nüfus sayımının yapıldığı gün, insanlar hangi yerleşim biriminde bulunuyorsa oranın nüfusu
olarak kayıtlara geçmektedir. De jure yönteminde insanlar ikamet ettikleri yerin nüfusu olarak kabul edilirler.
EDİTÖR YAYINLARI
• Nüfus sayımları amaçlarına göre iki döneme ayrılabilir. Bunlardan birincisi 20. yüzyıl öncesi sayımlardır. Bu dönem-
de yapılan nüfus sayımlarının amacı askere alınacak kişilerin ve vergi yükümlülerinin sayısını belirlemektir. 20.
yüzyıldan sonra nüfus sayımlarının amaçları çeşitlenmiştir. Ülkenin toplam nüfusunu, okuryazar durumunu, nüfus
artış hızını, işsizlik oranını, aktif nüfusu, kır ve kent nüfusunu ve göç durumunu belirlemek bu amaçlar arasında
sayılabilir.

Nüfus Artışının Olumlu Sonuçları Nüfus Artışının Olumsuz Sonuçları
• Ekonomik çeşitlilik artar. •

• Askeri güç artar. • Kişi başına düşen millî gelir azalır.
• İş gücü ihtiyacı azalır. • Sosyal sorunlar ve işsizlik artar.
• Talep artışına bağlı olarak üretim artar. • Eğitim, sağlık ve altyapı hizmetleri aksar.
• İşçi ücretleri düşer. • Nüfus dengesiz dağılır.
• Vergi gelirleri artar. • Çarpık kentleşme ve gecekondulaşma artar.
• Yeni endüstri dalları doğar. • Dışa bağımlılık artar.

• İhracatta rekabet kolaylaşır. Çevre ve gürültü kirliliği artar.

Nüfusun Özellikleri
Nüfusun Özellikleri
• Nüfusun yaş gruplarına ve cinsiyete göre dağılışı, okuryazar oranı, aktif kolların çalıştığı iş kollarına göre dağılışı,

nüfus artış hızı, nüfusun kır ve kente göre dağılışı nüfusun özelliklerini oluşturur. Ayrıca nüfusun nitelikleri de ülke-
nin gelişmişlik düzeyinin ölçütlerinden biridir.
• Nüfusun yaş gruplarına ayrılmasında birçok ölçüt kullanılmaktadır. En yaygın olanı üç ana yaş grubudur. 0 - 14
yaş arası çocuk nüfus, 15 - 64 yaş arası çalışma çağındaki nüfus, 65 yaş ve üzerindeki yaşlı nüfusu olarak kabul
edilmektedir.
• Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfus oranı fazla, çocuk nüfus oranı azdır. Gelişmekte olan ülkelerde ise yaşlı nüfus oranı
az, çocuk nüfus oranı fazladır.
• Dünya genelinde kadın ve erkek nüfusu birbirine yakındır. Kadınların ortalama yaşam süresi erkeklerden daha
uzundur. Bu durum yaşlı nüfus içinde kadın oranlarının fazla olmasını sağlamıştır. Göç gönderen ülkelerde kadın
nüfus oranı fazladır.
• Gelişmiş ülkelerde okuryazar oranı yüksek, gelişmemiş ülkelerde ise okuryazar oranı düşüktür. Dünya genelinde
okuryazar erkeklerin oranı kadınlardan fazladır. Okuryazar olmayanların çoğu Afrika, Arabistan Yarımadası, Doğu
Asya ve Büyük Okyanus'taki adalarda yaşanmaktadır.
• 15 - 64 yaş arası olan nüfusa çalışma çağındaki nüfus denir. Gelişmiş ülkelerde hizmet ve sanayi sektöründe çalı-
şanların oranı, gelişmemiş ülkelerde ise tarım sektöründe çalışanların oranı fazladır.
• Gelişmiş ülkelerde nüfusun önemli bir kısmı kentlerde yaşamaktadır. Az gelişmiş ülkelerde ise kırsal kesimde ya-

şayanların oranı fazladır. Kent nüfusunun en fazla olduğu kıta Kuzey Amerika, en az olduğu kıta Afrika'dır.