Page 137 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ 8. ÜNİTE: ELEŞTİRİ

ELEŞTİRİ

Q Yapılan tanımlarda eleştiri (tenkit) sözcüğü kavram olarak “ölçmek, incelemek, çözümlemek, değerlendirmek” gibi sözcük-
lerle ifade edilmeye çalışılmıştır.
Q Edebi bir kavram olarak da “Bir eseri veya yazarı türlü yönlerden ele alıp değerlendirmek amacıyla kaleme alınan yazı
türü.” şeklinde ifade edilmiştir.
Q Eleştiride amaç, ele alınan konunun olumlu ve olumsuz yönlerini ortaya koymaktır. Eleştirmen eleştirdiği durumun ya da
eserin orijinal yönlerini okura sunmakla, durumu veya eseri geniş bir perspektifte değerlendirmekle yükümlüdür.
Q Eleştiri türü hem sanatı hem de sanatçıyı geliştirici bir işleve sahiptir.

Eleştiri Türünün Özellikleri

5 Eleştiri metinlerinde, ele alınan eserin zayıf ve güçlü 5 Eleştiriler sağlam temellere dayandırılmalı, eleştirmen
yönlerini ortaya koymak amaçlanmalıdır. çeşitli belge ve tanıklardan, bilim dallarından yararlan-
5 Eleştiride sanatçının kişiliğine yönelik ifadelere yer veril- malıdır.
memeli, eleştiri tamamen eser odaklı olmalıdır. 5 Eleştirmen, metnini yazarken dönemin koşullarını göz
5 Öncelikle eser tanıtılmalı, sonra eser ile ilgili değerlen- önünde bulundurmalıdır.
dirmeler yapılmalı ve eserin edebiyat dünyasındaki yerine 5 Eser değerlendirilirken eleştiri esere dönük olmalı; kişisel
değinilmelidir. duygulardan, ideolojik ön yargılardan arındırılmış olma-

5 Açıklayıcı ve kanıtlayıcı anlatıma yer verilmelidir. lıdır.

Eleştirmende Bulunması Gereken Özellikler

Q Eleştiri işini gerçekleştiren ve edebi metinle okur arasında olan kişilere “eleştirmen” ya da “münekkit” denir.

5 Ele aldığı eserin özelliklerini ve gerçek değerini 5 Toplumsal olayları farklı açılardan değerlendirebil-
ortaya koymalıdır. meli, olayların sosyolojik tahlilini yapabilmelidir.

5 Eseri değerlendirirken ön yargılarını geride
bırakmalıdır. 5 Farklı düşüncelere saygılı olmalıdır.

5 Önemli olanın yazar değil, incelenen 5 İyi bir okuyucu ve araştırmacı
eser olduğunun farkında olmalıdır. olmalıdır.

ELEŞTİRMEN

5 Eleştirilerinde aşırıya kaçmamalı, yazarı veya eseri 5 Belli bir dünya görüşü, hayat felsefesi olmalı ve olay-
överken/yererken ölçülü davranmalıdır. lara çok yönlü bakabilmelidir.

136 Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI