Page 138 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI
P. 138
8. ÜNİTE: ELEŞTİRİ ÖZETİN ÖZETİ
Cumhuriyet Öncesinde Eleştiri
Q Divan edebiyatındaki hiciv ve halk edebiyatındaki taşlama, siyasi ve sosyal içerikli eleştiri
örnekleridir.
Tahrib-i Harabat,
Q Divan edebiyatındaki tezkireler, eleştiri türüne yaklaşır ancak bunların hiçbiri ayrı bir tür
olan eleştiri sayılmaz. Türk edebiyatında
ilk eleştiri
Q Eleştiri (tenkit), edebiyatımızda gazetenin ortaya çıkmasıyla başlamıştır. örneklerindendir.
Q Modern anlamda ilk eleştiri yazıları Tanzimat Dönemi’nde kaleme alınmıştır.
Q Namık Kemal’in Tasvir-i Efkâr gazetesinde yayımlanan “Lisân-ı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahâzatı Şâmildir”
yazısı türün edebiyatımızdaki ilk örneğidir.
Q Ziya Paşa’nın “Şiir ve İnşa”sıyla “Harabat”ı; Namık Kemal’in “Tahrib-i Harabat”ı ve “Takip”i; Recaizade Mahmut Ekrem’in
“Talim-i Edebiyat”, “Takdir-i Elhan” ve “Zemzeme”si; Muallim Naci’nin “Demdeme”si bu türün Tanzimat Edebiyatı Dönemi’ndeki
örnekleridir.
Q Servetifünun Dönemi’nden itibaren de Batılı tarzda eleştiriler yazılmıştır. Ahmet Şuayp, bu dönemde Türk edebiyatındaki
eleştiri anlayışına nesnel bir bakış açısı getirmeye çalışmıştır.
Q Hüseyin Cahit Yalçın’ın “Kavgalarım” ile Ahmet Şuayp’ın “Hayat ve Kitaplar” adlı eserleri, Servetifünun Dönemi’nde eleştiri
türünün tanınmış örnekleridir.
Q Fecriati’de Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Haşim, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ali Canip Yöntem, Mehmet Fuat Köp-
rülü ve Şahabettin Süleyman eleştiri türünde yazan sanatçılardır.
Q Milli Edebiyat Dönemi’nde ise Ali Canip Yöntem’in “Milli Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey’le Münakaşalarım” adlı eseri eleştiri
türünün tanınmış örneğidir.
Cumhuriyet Dönemi’nde Eleştiri
Q Cumhuriyet’in ilk yıllarında daha çok öznel eleştiri örneklerine rastlanırken sonraları nesnel eleştiriler ağırlık kazanmaya
başlamıştır.
Q Akademik çevreler tarafından esere dönük nesnel eleştiri yöntemleri geliştirilmiş ve uygulanmıştır.
Q 1940’lı yıllardan itibaren eleştiri türünde hem nitelik hem de nicelik açısından önemli gelişmeler olmuştur.
Q Eleştiriye ilgi artmış, yeni eleştirmenler yetişmiştir.
Q Eleştirmenlerdeki artış, eleştiri kuramlarındaki çeşitlilik, eleştirimizin kalitesini de yükseltmiştir.
Q Edebi eleştiri türünde biçim-içerik, açıklık-kapalılık, eski-yeni, edebiyatta yarar, toplum için sanat, sanat için sanat, yeni-
lik, sanatta güzel ve fayda gibi genel konuların üzerinde durulmuştur.
Q Roman ve hikâyede; yazarların roman anlayışları, kişiyi canlandırmadaki ustalıkları, bakış açıları, dili ve ayrıntıyı kullanma-
daki becerileri ele alınan konulardır.
Eleştiri Türünde Öne Çıkan İsimler Türk Edebiyatında Eleştirinin Tanınmış Örnekleri
Nurullah Ataç, Vedat Günyol, Orhan Şaik Gökyay, Ahmet Orhan Şaik Gökyay’ın Destursuz Bağa Girenler; Mehmet
Hamdi Tanpınar, Suut Kemal Yetkin, Cevdet Kudret, Meh- Kaplan’ın Şiir Tahlilleri; Berna Moran’ın Türk Romanına Eleş-
met Kaplan, Berna Moran, Tahir Alangu, Asım Bezirci, Fethi tirel Bir Bakış; Fethi Naci’nin Yüz Yılın 100 Türk Romanı;
Naci, Cemil Meriç, Metin And, Şerif Aktaş, Gürsel Aytaç... Gürsel Aytaç’ın Çağdaş Türk Romanı Üzerine İncelemeler...
MARKAJ YAYINLARI 137
Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
