Page 43 - 11_cografya_ogretmenin

BEŞERİ SİSTEMLER 41
ˇ Turizm şehirleri: Antalya, İstanbul, Bodrum, Çeşme, Alanya, Marmaris, Fethiye

ˇ Maden şehirleri: Zonguldak, Tavşanlı, Soma vb.

Türkiye’de Kırsal Yerleşme Tipleri

ˇ İnsanların geçimlerini genel olarak tarım, hayvancı-
lık, ormancılık, balıkçılıktan sağladığı ve nüfusu az
olan yerleşme çeşidine kırsal yerleşme denir. Kırsal
yerleşmelerin belirlenmesinde kullanılan nüfus ölçütü
ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Ülkemizde
kırsal yerleşmeler genel olarak kasaba, köy ve köyden
küçük kırsal yerleşmelerden oluşmaktadır.
ˇ Türkiye’deki kırsal yerleşmelerin bir kısmı sürekli (kasaba, köy, çiftlik, divan, mahalle,
mezra) bir kısmı da (yayla, ağıl, kom, oba, dalyan, dam)

ˇ Türkiye’deki kır yerleşmeleri toplu, dağınık ve gevşek yerleşme dokusuna sahiptir. Kırsal
yerleşme biçimlerinin bu şekilde farklı dokulara sahip olmasında iklim, yeryüzü şekilleri, su
kaynakları, güvenlik, ekonomik faaliyet tipi gibi faktörler etkili olmuştur.

ˇ Arazinin engebeli, su kaynaklarının fazla ve tarım alanlarının parçalı olduğu yerlerde dağınık
dokulu yerleşme tipi görülmektedir. Dağınık yerleşme tipi ülkemizde yaygın olarak Kuzey
Anadolu Dağları’nın kuzey yamaçlarında görülür.

ˇ Engebenin az, su kaynaklarının yetersiz olduğu şehirlerde ise evler genellikle su kuyusu,
çeşme ya da dini yapıların etrafında kurulmuştur. Toplu dokulu yerleşme tipi denilen bu
yerleşmeler ülkemizde daha çok denizden uzak iç kesimlerde yaygın olarak görülmektedir.

NOT
Ülkemizdeki kırsal yerleşmelerin çoğu toplu yerleşme şeklindedir.

ˇ Doğal ve beşeri çevre etmenlerine bağlı olarak oluşan kırsal yerleşmeler belirli bir plan
dahilinde şekillenmiştir. Çizgisel planlı yerleşmeleri, yol ya da akarsu kenarlarında konumlan-
dıran meslekler oluşturmuştur. Engebenin az olduğu alanlarda ise meskenlerin bir meydanın
etrafında toplanmasıyla da dairesel planlı yerleşmeler oluşmuştur.
ˇ Meskenlerin yolların etrafında ve değişik doğrultularda konumlandırılmasıyla ışınsal planlı
yerleşmeler, yerleşme çekirdeklerinin birbirine yakın ve düzensiz konumlandırılması sonu-
cunda da küme planlı yerleşme tipi oluşmuştur.
ˇ Kasaba: Genel olarak nüfusu 2000 ile 10000 arasında olup; fiziksel özellikleri, işlevleri ve
yaşam koşulları bakımından köy ile şehir arasında geçiş özelliği gösteren yerleşmelerdir.
ˇ Köy: Nüfusu 2000’den az olup, ekonomisi genellikle tarım ve hayvancılığa dayalı olan yer-
leşmelerdir. Ülkemizdeki en küçük idari birim köy yerleşmelerdir.