Page 10 - 5. SINIF TÜRKÇE DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI
P. 10

ÖZETİN ÖZETİ                                                      2. BÖLÜM: KÖKLER VE EKLER


                                                      KÖKLER


         Q   Bir sözcüğün aldığı bütün ekler atıldıktan sonra geride kalan anlamlı en küçük parçasına “kök” denir.
            » Kapışmak kelimesinde kök, “kap-” bölümüdür. (kap - ış - mak)
            » sonsuzluk   son - suz - luk   son    » köklerimiz   kök - ler - (i)miz   kök    » günlerdir    gün - ler - dir   gün


                                                 Köklerin Özellikleri
         Q   Kök, her zaman sözcüğün başında yer alır.      Q   Kök, sözcüğün tümüyle anlam ilişkisi içinde olmalıdır.
            » tuzluk       tuz  -  luk                         » ilgi          il
            » anlatı       anla  -  tı                         aykırı     ay
            » baktık      bak  -  tı -  k                      ağla-      ağ  Kök değillerdir.
            » kitapta     kitap  -  ta                         tekne    tek
            » adlar        ad  - lar
            » yağmur     yağ  - mur                         Q   Türkçede  kökler,  isim  kökleri  ve  fiil  kökleri  olmak  üzere
                                                               ikiye ayrılır.


                           İsim Kökü                                             Fiil Kökü

         Q   Varlıkların,  kavramların,  duyguların  ismi  olan  köklere   Q   Bir  iş,  oluş,  durum  bildiren  sözcüklerin  oluşturduğu
            isim kökü denir.                                     köklere fiil kökü (eylem kökü) denir.

            »   GİRİŞ YAYINLARI
                                                                      gelmedi       gel  - me - di
                                                                  »
                 ödevin       ödev  - in
                 günlük       gün  - lük                              sordum       sor  - dum
                 yolcu         yol   - cu  İsim kökleri               düşmüş       düş  - müş   Fiil kökleri
                 kirli           kir   - li                           gördük       gör  - dük

                 saatler      saat  - ler                             okusun       oku  - sun



                                                         NOT
       Q   Fiil kökü ile isim kökünü birbirinden ayırt edebilmek için sözcüğün köküne “-mak / -mek” ekini getiririz. Kelime anlamlı oluyorsa
          fiil köküdür.
           » anlamış     anla - mış     anla (-mak) (Doğru)    » elmacı     elma - cı      elma (-mak) (Yanlış)

           » yendi        yen - di       yen (-mek) (Doğru)    » duvarda   duvar - da    duvar (-mak) (Yanlış)

                           Ortak Kök                                            Sesteş Kök


         Q   Aralarında anlam yakınlığı olan ve hem ad hem eylem   Q   Yazılışları aynı ancak anlamları farklı olan hem ad hem
            olarak kullanabildiğimiz sözcüklerin köküdür.        de fiil olarak kullanılan ve aralarında hiçbir anlam iliş-
                                                                 kisi bulunmayan köklerdir.
            » Bu boya çok güzel görünüyor.
                                                                  » gül- (gülmek)        -     gül (çiçek)
         Boyamaya yarayan madde anlamında   isim köküdür.
            » Şu duvarı hemen boya.                               » sol- (solmak)         -    sol (yön)
         Boyama işi anlamında   fiil köküdür.                     » düş- (düşmek)      -     düş (rüya)




        24    Giriş Yayınları / 5. Sınıf Türkçe
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15