Page 119 - 6. Sınıf VIP Türkçe Konu Anlatımlı

EDATLAR - BAĞLAÇLAR - ÜNLEMLER 11. BÖLÜM 117

Kazanım: Edatların işlevini kavrar, onları cümlede kullanır. Bağlaçların işlevini kavrar,
onları cümlede kullanır. Ünlemlerin işlevini kavrar, onları cümlede kullanır.
Edat, bağlaç ve ünlemlerin cümlenin anlamına olan katkısını fark eder.

EDATLAR - BAĞLAÇLAR - ÜNLEMLER
EDATLAR (İLGEÇLER)
Tek başlarına kullanıldıklarında bir anlam ifade etmeyen, cümlelerde kimi sözcükler ara-
Örnek EDİTÖR YAYINEVİ
sında anlam ilgisi kuran sözcüklere edat (ilgeç) denir.
Örnek
F Onu gördüğüm için ne kadar sevinçliyim, anlatamam.
edat edat
F Üç ayı aşkın bir zamandan beri bu hazırlıklar yapılıyordu.
edat

Dilimizde sıklıkla kullanılan edatlar şunlardır: için, gibi, kadar, üzere (“gibi” anlamında),
-den beri, -den başka, -e doğru, -e değin, -e dek, rağmen, karşın, denli, örneğin, mesela...
Edatlar (ilgeçler) cümlelere farklı anlamlar katabilir, cümlelerde farklı ilgiler kurabilir. Bu
anlamları ve ilgileri şöyle sıralayabiliriz:
BENZETME VE KARŞILAŞTIRMA İLGİLERİ

Örnek
F Parmakları pamuk gibi yumuşacıktı. (benzetme)
F Onlar da en az bizim kadar yoruldular. (karşılaştırma)
F Tarladaki kadınlar erkek gibi çalışıyordu. (benzetme-karşılaştırma)

AMAÇ VE NEDEN-SONUÇ İLGİLERİ
Örnek
F İyi bir eğitim almak için Amerika’ya gitti. (amaç)
F Çıkar yol bulamadığı için bize sığınmış. (neden-sonuç)

YAKLAŞIK, SINIRLAMA VE ZAMAN İLGİLERİ

F Eline bin beş yüz lira kadar para geçmişti. (yaklaşık)
F Caddenin sonuna kadar yarışalım mı? (sınırlama)
F Gittiğin günden beri çocuğun yüzü gülmüyor. (zaman)

Aşağıdaki cümlelerde edatlar cümlelere farklı anlamlar katmıştır.
Örnek
F Bu denli zor bir işte daha önce hiç çalışmamıştı. (üstünlük)
F Her ikisi de şimdiye değin kabakulak geçirmemişti. (zaman)
F Köylüler kasımın sonuna dek çalışıyordu. (zaman)