Page 26 - 6. Sınıf VIP Türkçe Konu Anlatımlı

24 CÜMLEDE ANLAM
ŞART-(KOŞUL) CÜMLELERİ
Örnek
Herhangi bir durumun, olayın gerçekleş-
Amaç Sonuç mesinin bir koşula bağlı olduğunu anlatan
F Çalışmak için kütüphaneye gitti. cümlelerdir.
amacıyla NOT
F Konuşmak üzere kürsüye çıktı.
amacıyla Bu tür cümlelerde “Hangi şartla?” soru-
suna cevap aranmalıdır.
EDİTÖR YAYINEVİ
NOT
Neden-sonuç bildiren cümlelerle
amaç- sonuç bildiren cümleler birbi- Örnek
riyle benzerlik gösterseler bile bunlar
yargı bakımından ayrı cümlelerdir. Ne- F “Yağmur yağarsa doğa canlanır.”
den-sonuç bildiren cümlelerde genel- cümlesinde doğanın canlanması,
likle iki yargı arasına “-den dolayı” ge- yağmurun yağması şartına bağ-
tirilirken amaç-sonuç cümlelerinde iki lanmıştır. “Doğa hangi şartla can-
ifade arasına “amacıyla, maksadıyla” lanır?” sorusunun cevabı cümlede
ifadesi getirilir. vardır, o hâlde bu bir koşul cümle-
sidir.
Amaç-sonuç cümlelerinde amaç henüz
gerçekleşmemiştir, neden-sonuç cüm-
lelerinde ise neden gerçekleşmiştir.
Örnek
Örnek
F Daha açık konuş ki ne söylediğini
F Doğaya zarar verildiği için ülke çöl- anlayabilelim.
leşiyor. F İnsan istedi mi her zorluğu yener.
Bu cümle neden-sonuç bildirmektedir
çünkü “zarar verme” eylemi gerçekleş-
miştir. Sonucunda da “çölleşme” mey- KARŞIT DURUMLARI AKTARAN CÜMLELER
dana gelmiştir. Birbirine zıt iki durumun, olayın, düşünce-
nin ortaya konulduğu cümlelerdir. Bu tür
cümlelerde zıt anlamlı sözcüklerden yarar-
NOT
lanılabilir.
“İçin” edatının yer aldığı bazı cümle-
ler neden-sonuç, bazı cümleler ise Örnek
amaç-sonuç bildirir. Cümlelerde bu
sözcükten önceki sözcüklerde -mak/ F İki gönül bir olunca samanlık sey-
-mek eki var ise amaç-sonuç, -dığı/-tı- ran olur.
ğı eki var ise neden-sonuç ilişkisi söz F Davul bile dengi dengine.
konusudur: F İki çıplak bir hamama yakışır.
F Dinç kalabil mek için spor yapıyor .
amaç sonuç
Yukarıdaki cümleler incelendiğinde birinci
F Spor yapma dığı için vücudu cümlenin diğerleriyle çeliştiği görülür. Bi-
neden rinci cümlede “birlikteliğin” her şeyin üs-
hantallaşmış . tesinden gelebileceği anlatılırken ikinci ve
sonuç üçüncü cümlelerde “sosyal ayrılık, denklik
durumu” dile getirilmiştir.