Page 25 - 6. Sınıf VIP Türkçe Konu Anlatımlı

CÜMLEDE ANLAM 3. BÖLÜM 23

Kazanım: Okudukları ile ilgili çıkarımlarda bulunur. Cümleler arası anlam ilişkilerini
belirler. Cümlelerdeki anlatım yollarını kullanma becerisini kazanır.

ANLAM ÖZELLIKLERINE GÖRE CÜMLELER
Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir dileği, bir yargıyı tam olarak anlatan sözcüklere ya da söz
gruplarına cümle denir. Cümleler, anlamları ve anlatım özelliklerine göre farklı başlıklar
EDİTÖR YAYINEVİ
altında gruplandırılabilir:
CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİSİ
NEDEN-SONUÇ CÜMLELERİ
Bir durumun, bir olayın hangi nedenden (sebep/gerekçe) dolayı gerçekleştiğini ya da ger-
çekleşmediğini bildiren cümlelerde neden-sonuç ilişkisi görülür.

Örnek
F “Yeterli yağış olmadığından bu yıl kıtlık oldu.” cümlesinde iki yargı vardır. Birinci
yargı “yeterli yağış olmaması”, ikinci yargı ise “kıtlığın olması”dır. Bu yargılardan
ikincisine “Neden?” sorusu yöneltildiğinde birincisi buna cevap verir. Dolayısıyla
bu yargılardan ikincisi sonuç, birincisi neden durumundadır.
F Anahtarlarını kaybettiği için evin kapısını açamadı .
neden sonuç
F O kadar konuştu ki herkesi bezdirdi .
neden sonuç

Neden-sonuç cümlelerinde, cümlelerde neden-sonuç ilgisiyle birbirine bağlı iki değişik
yargı bulunur. Cümleler arasındaki bu ilgi daha çok “-dığı için, -den, diye, çünkü, ile, ötürü,
dolayı” gibi söz ya da eklerle sağlanır.

NOT

Neden-sonuç ilişkisi iki ayrı cümle arasında da olabilir:
F Sürekli arkadaşlarına uğrardı . Onlarla vakit geçirmeyi severdi .
sonuç neden

AMAÇ-SONUÇ CÜMLELERİ
Eylemin hangi amaçla (maksatla) yapıldığını bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerde amaç kıs-
mı gerçekleşmemiştir.

Örnek
F "Kazağı almak için para biriktiriyorum." cümlesinde para biriktirmenin amacı
kazağı almaktır. Amacı bildiren bölüm henüz gerçekleşmemiştir. Birinci bölüm
amaç, ikinci bölüm sonuçtur. Amaç-sonuç cümlelerinde genellikle "-mek için,
-mek üzere" ifadelerine yer verilir.