Page 195 - 6. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

SÖZ GRUPLARINDA ANLAM (ÖZDEYİŞLER, KALIPLAŞMAMIŞ SÖZ GRUPLARI) 3. BÖLÜM 195
SÖZ GRUPLARINDA ANLAM (ÖZDEYİŞLER, KALIPLAŞMAMIŞ SÖZ GRUPLARI)
ÖZDEYİŞLER (VECİZELER)
• Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir ilkeyi kısa ve anlamlı bir şekilde anlatan, kim tarafından söylendiği bilinen
özlü sözlere özdeyiş (vecize) denir.

• Söyleyeni belli olduğu için imzalı sözler olarak da bilinir. Bu yönüyle atasözlerinden ayrılırlar.

̛ Örnek:

Ő Okul; genç beyinlere insanlığa saygıyı, millet ve ülkeye sevgiyi, bağımsızlık onurunu öğretir. (Mustafa
Kemal Atatürk)

Ő İlim, maldan daha hayırlıdır. Malı sen korursun, ilim seni korur. Mal harcamakla biter, ilim paylaşmakla
EDİTÖR YAYINLARI
artar. (Hz. Ali )
Ő Bilgi insanı kuşkudan, iyilik acı çekmekten, kararlı olmak da korkudan kurtarır. (Konfüçyüs)

İlim ilim bilmektir, ilim Yurtta sulh, cihanda Adalet, evrenin İnsan Allah’ı tanıdığı
kendin bilmektir. sulh. ruhudur. kadar insandır.
Yunus Emre M. Kemal Atatürk Ömer Hayyam Fatih Sultan Mehmet

Özdeyişlerin Özellikleri
Özdeyişlerin Özellikleri
› Yoğun bir gözlem ve deneyim sonucunda oluşmuş sözlerdir.
› Düşünce ağırlıklı sözlerdir.
› Kalıplaşmış olanları olmakla birlikte, atasözleri ve deyimler gibi kesinlikle sözcüklerinin değiştirileme-
yeceği söylenemez.

{ Not: Özdeyişler genellikle halka mal olmuş, kendi uzmanlık alanlarında ün yapmış, düşünceleri ve
yaşam biçimleriyle insanlığa örnek olmuş kişilerin sözleridir.

KALIPLAŞMAMIŞ SÖZ GRUPLARI
• Birden fazla sözcüğün bir araya gelerek bir bütün oluşturup cümleye farklı anlamlar kattığı ifadelere söz
grupları (söz öbekleri) denir.

• Çoğunlukla mecaz anlamlı olan söz gruplarının kalıplaşmış biçimleri deyim, atasözü gibi adlarla ifade
edilir. Kalıplaşmış söz gruplarının dışında kalan ve cümle içerisinde ahenkli bir şekilde bir araya gelen
sözcükler de vardır. Bunlara kalıplaşmamış söz grupları denir.

̛ Örnek: Okuldan geldiğinde o kadar heyecanlıydı ki sizlere anlatamam. Gün içerisinde yaşadıklarını
nefes bile almadan babaannesine anlatıyordu. Sonra da onun yorumlarını dinlemek istiyordu tabii ki.

Yukarıdaki metinde altı çizili olan “nefes bile almadan” ifadesi kalıplaşmamış bir söz grubudur. Cümleye “bir şeyleri
heyecanla ve seri bir şekilde aktarmak.” anlamını katmıştır.