Page 365 - 6. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

SESİN YAYILDIĞI ORTAMDAKİ SÜRATİ - ŞİMŞEK VE GÖK GÜRÜLTÜSÜAYILDIĞI ORTAMDAKİ SÜRATİ - ŞİMŞEK VE GÖK GÜRÜLTÜSÜ
SESİN Y 5. ÜNİTE 365
SESİN SÜRATİ Madde Sıcaklık ( C) Sesin Sürati (m/s)
o
• Ses kaynakları tarafından oluşturulan titreşimler, Hava 0 322
çevrelerine dalgalar hâlinde yayılır.
• Sesin yayılabilmesi için mutlaka maddesel bir or- Hava 20 344
tam gerekir. Hava 100 386
• Ses dalgaları boşlukta yayılamaz. Su 0 1432

• Ses katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılır. Su 20 1463
• Hava ortamı ses dalgalarının yayılabildiği bir or- Su 100 2100
tamdır.
EDİTÖR YAYINLARI
Demir 0 5000
Şekil I Şekil II
Demir 20 5130
Demir 100 5300

• Ses, titreşen cisimler tarafından üretilen, dalga-

lar hâlinde yayılan, iletişim kurmamızı sağlayan
İçi hava dolu
fanus Havası boşaltılmış fanus bir enerjidir.
• Havası vakumlanmış ortamda çalar saatin sesi- • Titreşen cisimler ses meydana getirir. Vurmalı
ni duyamazken, hava bulunan ortamda havayı bir müzik aletine vurduğumuzda titreşimler sesi
oluşturan tanecikler birbirini titreştirerek ses dal- meydana getirir. Üflemeli müzik aletlerinde hava
galarını iletir ve çalar saatin sesini duyabiliriz. titrer ve ses oluşur. Suyun içerisinde iki taşı bir-
• Sesin yayılma hızı katılarda en fazladır, sıvılarda birine vurduğumuzda ses duyarız. Katı, sıvı ve
katılardan daha yavaştır, gazlarda ise en yavaştır. gazlar da titreşir. İnsan sesi de gırtlaktaki ses
tellerinin akciğerden gelen hava ile titreşmesi
sonucu oluşur. Ses dalgaları çarptıkları cisimleri
titreştirir ve onlara enerji aktarır.

ŞİMŞEK VE GÖK GÜRÜLTÜSÜ
Katı Sıvı Gaz
• Katı maddelerde tanecikler birbirine daha yakın

olduğundan sesin iletilmesi daha hızlı olur.

Sesin katı Sesin sıvı Sesin gaz
maddelerde maddelerde maddelerde
yayılma hızı yayılma hızı yayılma hızı

• Sesin yayılma hızı, yayıldığı ortamın yoğunluğu- Sesin havadaki hızı yaklaşık 340 m/s’dir. Işığın ha-
na bağlıdır. Yoğunluk arttıkça sesin yayılma hızı vadaki hızı 300.000.000 m/s’dir. Dolayısıyla ışık hızı
artar. ses hızından çok daha fazladır. Yağmurlu bir günde
şimşek çaktığında ya da yıldırım düştüğünde kolay-
• Sesin yayılma hızı yayıldığı ortamın sıcaklığına lıkla fark edebiliriz. Şimşek ve gök gürültüsü aynı
da bağlıdır. anda meydane gelmesine rağmen önce ışığı görür
• Sıcaklık arttıkça sesin yayılma hızı artar. Çünkü sonra sesi işitiriz. Yani yıldırım olayı sırasında ışık
sıcaklık arttıkça ortamdaki taneciklerin hareketi göründükten bir süre sonra gök gürültüsünü duya-
de daha hızlı olur. rız.