Page 367 - 6. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

SES B
SES BİR ENERJİ TÜRÜ MÜDÜR? SES MADDEYLE KARŞILAŞINCA NE OLUR?İR ENERJİ TÜRÜ MÜDÜR? SES MADDEYLE KARŞILAŞINCA NE OLUR? 5. ÜNİTE 367
SES BİR ENERJİ TÜRÜ MÜDÜR? Sesin Yansımanın Bir Sonucu: Yankı
• Ses, başka tür enerjilere dönüşebilen bir enerji • Kaynağından çıkan ses dalgalarının sert bir yü-
çeşididir. zeye çarptıktan sonra yansıyıp kaynağına geri
• Alçaktan uçan jet uçağının sesinin pencerelerin dönmesine yankı denir.
camlarını titretmesi, böbrek taşlarının ses dalga- • Yankı olayı sesin yansıması sonucu oluşur ve
larıyla kırılması, ultrason cihazlarında ses dalga- yankı gerçek sesten sonra duyulur.
larının kullanılması, örnekleri sesin bir enerjisi
olduğunu göstermektedir.
• Ses elde etmek için kuvvet uygulayarak enerji
EDİTÖR YAYINLARI
harcanmalı ve titreşim sağlanmalıdır. Titreşen
cisimler enerjisini hava moleküllerine, hava mo-
leküllerinden de sesin çarptığı yüzeye aktarırlar.
• Ses enerjisinin en fazla olduğu yer üretildiği yer-
dir. Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin daha az • Ses dalgalarının yansıdığı yüzey ses kaynağına

duyulmasının, sonra hiç duyulmamasının nedeni; çok yakın olursa kaynaktan çıkan ses ile yansı-
ses enerjisinin taneciklerin çarpışması sırasında yan ses ayırt edilemez. Bu nedenle yankı olabil-
ısı enerjisine dönüşmesidir. mesi için ses kaynağı ile engel arasında en az 17
• Belli bir süre sonra ısıya dönüşen miktar artar ve metre uzaklık olmalıdır.
ses hiç duyulmaz olur. Ses enerjisi kaybolmaz, • Bir engele ses dalgalarının gönderilmesi ile en-
başka bir enerjiye dönüşür. gelden yansıyan sesin tekrar geri dönmesi ara-
SESİN MADDEYLE ETKİLEŞMESİ SONU- sında geçen süreden engelin uzaklığı tespit edi-
CUNDA OLUŞABİLECEK DURUMLAR lebilir.

Ses kaynağından çıkan ses dalgaları bir engele Ses Yansımasının Teknolojik Uygulamaları
çarptığında yani madde ile karşılaştığında ses en- • Doğada bulunan çeşitli canlılar sesin yansıması
geli aşabilir, ses engele çarpıp yansıyabilir, ses en- olayından yararlanırlar. Örneğin karanlık ortam-
gel tarafından soğurulabilir. larda uçabilen yarasalar, ürettikleri ses dalgalarını

Sesin Y
Sesin Yansımasıansıması çevreye gönderirler ve cisimlere çarpıp yansıyan
• Ses kaynağından çıkan ses dalgalarının bir en- ses dalgalarını kulaklarıyla toplayarak yönlerini bu-
gele çarparak yön değiştirip geldiği ortama geri lurlar veya avlanırlar.
dönmesine sesin yansıması denir. Sesin yansı- • Sesin yansımasından faydalanılarak geliştirilen

ması olayında, ışığın yansıması olayında olduğu teknolojik araçlara sonar cihazı, radar cihazı, ult-
gibi Yansıma Kanunları geçerlidir. rason cihazı örnek verilebilir.
• Düz bir yüzeyden yansıyan ses dalgaları düzgün Sesin Y
Sesin Yayılmasının Önlenmesiayılmasının Önlenmesi
yansıyacağı için ses dalgaları aynı doğrultuya
gönderilir ve o doğrultuda ses şiddeti artar. Buna • Sesin maddeler tarafından tutulmasına (emilme-
bağlı olarak ses daha net duyulur. sine) sesin soğurulması denir. Sesi soğurmak
• Pürüzlü bir yüzeyden yansıyan ses dalgaları ise için pürüzlü, yumuşak ve gözenekli yüzeyler ter-
cih edilir.
dağınık yansıyacağı için ses dalgaları farklı doğ-
rultulara gönderilir. Bu sebeple pürüzlü yüzeyden • Maddelerin sesi soğurma özellikleri birbirinden
yansıyan ses daha az şiddettedir. Dolayısıyla farklıdır. Ses pürüzlü, yumuşak ve gözenekli
ses daha az duyulur. Yansıma olayında kullanı- maddelere çarptığında enerjisinin çoğu bu mad-
lan yansıtıcı yüzeyin konumu değiştirilerek; ses deler tarafından emilir. Bu nedenle halı, perde,
istenilen yöne yönlendirilebilir, sesin daha uzak pamuk gibi maddeler sesi çok soğururken; tahta,
mesafelerden duyulması sağlanabilir. beton ve demir gibi maddeler sesi az soğururlar.