Page 47 - 7'DEN LGS'YE FEN BİLİMLERİ HAZIRLIK İLK ADIM - EDİTÖR YAYINLARI

8. SINIF SORULARIYLA TANIŞMA KALITIM

3 Kalıtsal özelliklerin nesilden nesile aktarılmasına 5 Mendel bezelyeler ile yaptığı çalışmalar sonu-
kalıtım denir. Kalıtımda kullanılan bazı kavramlar cunda bazı bilgileri ortaya koymuştur. Bunlardan;
vardır. Bu kavramlar ve örnekleri aşağıda verilmiş- Genotip ← AA → Mor çiçek → Fenotip
tir.
Genotip ← Aa → Mor çiçek → Fenotip
● Bir karakteri kontrol eden alel genlerin her ikisi
de baskın ya da çekinik olmasına denir. UU Genotip ← aa → Beyaz çiçek → Fenotip
veya uu gibi. bezelyelerin sahip olduğu genlere göre renklerini
● Etkisini fenotipte daima gösteren gene denir. yukarıdaki gibi sıralamıştır.
Büyük harfle yazılırlar. A, B, C, D gibi. Buna göre;
● Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya
EDİTÖR YAYINLARI
çıkan dış görünüşe denir. B, b gibi. Kavram Açıklama
a. Canlının sahip olduğu
● Bireyler arasında farklılıklar gösteren, nesilden I. Genotip
nesile aktarılabilen özelliklere denir. genlerin toplamıdır.
b. Bir canlının dış görünü-
Buna göre örnekleri ve açıklamaları verilen II. Heterozigot
kalıtım birimleri hangi seçenekte sırasıyla şüdür.
doğru yazılmıştır? c. Canlıya ata canlılardan
III. Fenotip gelen genlerin farklı
A) Saf döl, Baskın gen, Karakter, Fenotip olması durumudur.
B) Karakter, Fenotip, Baskın gen, Saf döl yukarıda verilen kavram ve açıklamalar doğru
C) Fenotip, Saf döl, Karakter, Genotip bir şekilde eşleştirilirse aşağıdaki seçenekler-
D) Saf döl, Baskın gen, Fenotip, Karakter den hangisi doğru olur?

Çözüm: Bir karakteri kontrol eden alel genlerin her ikisi de I II III
baskın ya da çekinik olmasına saf döl denir. Etkisini feno- A) a b c
tipte daima gösteren gene baskın gen denir. Genotip ve b c a
çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan dış görünüşe fe- B)
notip denir. Bireyler arasında farklılıklar gösteren, nesilden C) c b a
nesile aktarılabilen özelliklere karakter denir. D) a c b

4 Çözüm: Mendel bezelyeler ile yaptığı çalışmalar ile elde
x ettiği çeşitliliklerden:
AA → Saf döl Aa → Melez döl
Bezelyelerde yassı meyve şekli kıvrık meyve şek- aa → Çekinik saf döl olarak isimlendirmiştir. Burada ata
line baskındır.
canlıdan gelen genlerin farklı olması durumu melez ( He-
Buna göre melez yassı meyveli bezelyeler terozigot) olarak adlandırılır. Bir canlının sahip olduğu tüm
kendi aralarında çaprazlanırsa oluşacak yeni genlerin gösterimine genotip, canlının dış görünüşüne ise
bezelyelerin kıvrık meyveli olma ihtimali kaç- fenotip denir. Bu durumda I - a, II - c, III - b şeklinde eş-
tır? (Yassı meyve: Y, Kıvrık meyve: y) lenmelidir.
A) %100 B) %0 C) %50 D) %25 Dikkat Edelim! Baskın karakterimiz → A , çekinik karakte-
rimiz → a olsun.
Çözüm: Melez (Heterozigot) döl; bir karekteri kontrol eden
genlerin biri baskın, diğeri çekinik ise oluşur. Kıvrık meyve Genotip Fenotip
çekinik karakterlidir ve genotipi yy şeklinde olmalıdır.
Saf döl baskın AA A
Y y X Y y Melez döl Aa A
Saf döl çekinik aa a
YY Yy Yy yy
Bu karakterlerle ilgili çaprazlamaları yaparken matematik-
Fenotip: % 75 yassı %25 kıvrık
teki dağılma özelliği mantığı kullanılabilir.
47
47