Page 52 - 7'DEN LGS'YE FEN BİLİMLERİ HAZIRLIK İLK ADIM - EDİTÖR YAYINLARI

8. SINIF KONULARINA GİRİŞ KALITIM

KALITIM - II
• 1866 yılında Avusturyalı bir rahip olan Gregor Mendel bezelye bitkileriyle yaptığı çap-
razlamalarla günümüzde “Mendel İlkeleri” olarak adlandırılan bir dizi sonuca ulaşmıştır.
Mendel’in yürüttüğü çaprazlama deneylerinden elde ettiği sayısal ilişkiler ona, kalıtım ya-
salarını açıklama olanağı tanıdığından genetiğin temelini oluşturmuştur. Bezelyelerin hızlı
üremesi, çeşidinin fazla olması, kolay yetişmesi, karakterlerinin kolay izlenmesi ve üreme
sistemlerinin kolayca kontrol edilebilmesi gibi etkenler Mendel’in çalışmalarında bu bitkiyi
tercih etmesine neden olmuştur.
EDİTÖR YAYINLARI
• Mendel çalışmalarında bezelye bitkisine ait karakterlerin özellikleri aşağıdaki gibidir:
KAZANIM / KONU ÖZETI Çekinik Mor Şekli Rengi Rengi Düzgün Uzunluğu
Tohum
Meyve
Gövde
Tohum
Meyve Şekli
Çiçek Rengi
Karakter
Baskın

Özellik
Yeşil
Düz
Sarı
Uzun

Özellik
Beyaz
Cinsiyet Oluşumu Buruşuk Yeşil Sarı Boğumlu Kısa
• Canlılarda cinsiyetin belirlenmesi çaprazlama yapılarak bulunur. Dişi Erkek
İnsanlarda erkek bireyler XY eşey kromozomu, dişiler XX eşey XX XY
kromozomu taşır. Yumurtanın X geni taşıyan spermle döllenmesi
sonucu XX genotipli kız birey, Y geni taşıyan spermle döllenmesi XX XY XX XY
sonucu XY genotipli erkek birey oluşur.
Akraba Evliliğinin Sakıncaları
• Aralarında kan bağı olan kişiler arasında yapılan evliliklere akraba evliliği denir. Ebevey-
nlerin kromozomlarında bulunan bazı hastalıklara ait genler çocuklara taşınabilir. Bu du-
rumda oluşan hastalıklara kalıtsal hastalıklar denir. Akraba evliliği yapan bireylerin hasta
birey oluşturma ihtimali çekinik genlerin bir araya gelme ihtimali arttığı için daha fazladır.

1 “KAYA” ailesinin çocuklarının cinsiyeti aşağı- 2 Aralarında akrabalık ilişkisi bulunan çiftlerin
daki gibidir. çocuklarında kalıtsal hastalık görülme oranı-
nın, aralarında akrabalık ilişkisi bulunmayan
1. Çocuk 2. Çocuk 3. Çocuk 4. Çocuk çiftlerin çocuklarınkinden daha fazla olması-
Kız Kız Kız Erkek nın nedeni aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir?
Buna göre bu ailenin 5. çocuklarının kız olma
ihtimali hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) Genetik benzerliklerin daha az olması
B) Hastalıklı genlerin baskın karakterlerle taşınması
A) %0 B) %25 C) %50 D) %100
C) Hastalıklı genlerin bir arada bulunma ihtimali-
Çözüm: Sağlıklı bir insanda 46 kromozomu vardır. Bu nin yüksek olması
kromozomların 44 tanesi vücut, 2 tanesi cinsiyet kromozo- D) Hastalıklı genlerin sadece heterozigot baskın
mudur. Dişilerdeki cinsiyet kromozomu XX, erkeklerde ki karakterlerle meydana gelmesi
XY’dir. Doğacak çocuğun cinsiyetini babadan gelen sperm
belirler. Babadan X kromozomu taşıyan sperm geldiğinde Çözüm: Akraba evliliği yapan çiftlerin çocuklarında kalıtsal
kız, Y kromozomu geldiğinde erkek çocuk dünyaya gelir. hastalıkların daha fazla görülmesinin nedeni çekinik özellik-
Yani kaçıncı çocuk olduğu önemli olmadan kız ya da erkek teki hastalıklı genlerin bir arada bulunma ihtimalinin yüksek
çocuk doğma ihtimali her zaman %50’dir. olmasıdır.

52
52