Page 61 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ DOĞAL SİSTEMLER § 61 61

* Yakın tarihte yapılmış değerlendirmelere göre * Orta Çağ’da Müslüman coğrafyacılardan
Tarih Öncesi Çağlarına ait olan, 57 harita İdrisi 1154 yılında tamamladığı Kitâbü’r-
belirlenmiştir. Rucârî’nin başına o dönemde bilinen alanlar-
dan oluşan bir dünya haritası çizmiştir.
* Bunlardan bir tanesi de Türkiye’de
Çatalhöyük’te bulunmuştur. * 1513 yılında İbrahim Kâtibi, Akdeniz hav-
zası haritasını çizmiştir. 1570 yılında Atlas-ı
* Mezopotamya denince akla gelen ve bilim- Hümayun hazırlanmıştır.
sel yöntem ışığında olayları değerlendiren
modern tarihçilerin yazıyı bulduğunu kabul * 1719 yılında ilk baskı harita olan Marmara hari-
EDİTÖR YAYINEVİ
ettiği Sümerler, medeniyetlerin beşiği olan tası İbrahim Mütefferika tarafından basılmış-
tır. 1803 yılında ilk atlas, Müderris Abdurrah-
bu topraklarda haritacılık faaliyetlerinin man Efendi tarafından hazırlanmıştır. 1818
gelişmesinde önemli bir role sahiptir.
yılında ilk harita okulu açılmıştır.
* Benzer şekilde Asurlar, Babiller ve Akadların * 1830 yılında ilk deniz haritası olan Karadeniz
da bu gelişim sürecine büyük katkısı olmuş- haritası Deniz Harp Okulunda basılmıştır. İlk
tur. Türk dünya haritasını, Kaşgârlı Mahmud XI.
yüzyılda yazmış olduğu Divan-ü Lugati’t-
* Sümerlerin bilimsel çalışmalara olan kat- Türk adlı eserine ilave etmiştir.
kısı büyük olmasına karşın haritacılığın Babil
topraklarında gelişim sürecine başladığı düşü- * Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde gerçek
nülmektedir. anlamda haritacılık Pirî Reis ile başlar. Pirî
Reis’in Kitab-ı Bahriye adlı eseri bir Türk’ün
* Babillerin kadastro işlemleri için çizmiş olduğu meydana getirdiği en önemli denizcilik eseri
ve MÖ. 4 binli yıllara tarihlenen belgeleri, olarak kabul edilmekte, dünya haritası ve
tarih sürecinde insanoğlunun yürüttüğü hari- Kuzey Amerika haritasının çizimlerindeki
tacılık faaliyetleriyle ilgili bilinen en eski bul- isabet ve projeksiyon sistemindeki mükem-
gulardan biridir. mellik, Dünya’da büyük hayranlık ve hayret

* Ayrıca bilinen insanlık tarihinin en gizemli ve uyandırmaktadır.
aynı zamanda en önemli medeniyetlerinden * Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde
olan Eski Mısırlılar da haritacılık konusunda gezip gördüğü yerlerin sosyal ve ekonomik
oldukça geniş içerikli çalışmalar yapmıştır. durumunu ilgi çekici özellikleriyle dile getirmiş-
tir.
* Eski Mısır’da balçık üzerine çizilen ve MÖ.
3800 civarına tarihlenen haritalarda Fırat * İlk dünya haritasını Anaksimandros çizmiş-
Nehri resmedilmiş ve nehrin akış yönü dahi tir.
belirtilmiştir. İskenderiyeli Ptolemaios (Batlamyus) MS
* II. yüzyılın ilk yarısında Dünya'nın yuvarlak-
* Ayrıca günümüzde 5 bin yıl kadar önce lığını hesaba katarak yaptığı haritada ilk kez
Uzakdoğu’da Yu Kong’un bir Çin haritası çiz- konik projeksiyon sistemini kullanmış, boy-
dirdiği de bilinmektedir.
lam ve enlem dairelerini çizmiştir.