Page 125 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 125
¦ BİYOGRAFİ / OTOBİYOGRAFİ § 1 12525
» Kısas-ı enbiyalar (peygamber kıssaları)
» Tezkiretü’l-evliyalar (evliyaların yaşamını konu edinen kitaplar)
» Maktel-i Hüseyniler, tezkiretü’ş-şuaralar (şairlerin yaşam öykülerini konu edinen kitaplar)
sayılabilir.
* Divan edebiyatında şairlerin biyografilerine, eserlerine yer veren, şiirleri hakkında değerlendir-
melerin bulunduğu eserlere şuara tezkiresi denir. Tezkireler biyografi türünün edebiyatımızdaki
ilk örnekleridir.
EDİTÖR YAYINEVİ
* Türk şairlerinin biyografilerinin toplandığı ilk Türkçe şuara tezkiresi Ali Şir Nevaî’nin XV. yüzyılda
kaleme aldığı “Mecâlisü’n-Nefâis” adlı eseridir. Anadolu sahasında yazılan ilk şuara tezkiresi Sehi
Bey’in “Heşt Behişt” (1538) adlı eseridir.
* XV. yy.dan sonra yaşam öyküleri devletin ileri gelenlerinin ve sanatçıların yaşamlarını da konu
edinmeye başlamıştır. Osmanlı (divan edebiyatı) Dönemi’nde yazılmış ve biyografi niteliği taşı-
yan başlıca eserler şunlardır:
» Mecâlisü’n-Nefâis (Güzelliklerin Meclisleri, 1491): Ali Şîr Nevai yazmıştır, şairlerin hayatını
anlatır.
» Heşt Behişt (Sekiz Cennet, 1538): Sehi Bey yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.
» Tezkiretü’ş-Şuara (1546): Latîfî yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.
» Tezkiretü’ş-Şuara (1586): Kınalızade Hasan Çelebi yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.
» Menakıb-ı Hünerveran (Sanatçıların Menkıbeleri, 1586): Gelibolulu Ali yazmıştır. Hattatla-
rın, ciltçilerin, tezhipçilerin ve minyatür sanatçılarının yaşam öykülerini derlemiştir.
» Gülşen-i Şuara (1563): Ahdi yazmıştır, şairlerin hayatını anlatır.
* XIX. yy.dan sonra yazılmaya başlanan yaşam öyküleriyse çeşitlilik gösterir. Çoğunluğu yine
tarih ve siyaset alanlarındaki kişilerin yaşam öykülerini içermesine karşın bilim, kültür ve sanat
dünyasında üne kavuşmuş kimselerin yaşam öykülerini anlatan kitapların sayısı da azımsanma-
yacak ölçüdedir.
* XIX. yy.da biyografi:
» Evrak-ı Perişan (1881): Namık Kemal tarafından yazılmıştır. Bu eserde Selâhaddin-i Eyyubî,
Fatih, Yavuz Sultan Selim gibi tarihî şahsiyetlerin biyografileri, tarihî maceraları anlatılır.
» Kudemadan Birkaç Şair: Recaizade Mahmud Ekrem tarafından yazılmıştır. Osmanlı şairlerini
anlatır.
» Osmanlı Şairleri: Muallim Naci tarafından yazılmıştır.