Page 130 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
130
130 BİYOGRAFİ / OTOBİYOGRAFİ
* Durum fiilleri ile ifade edilen işin bitmesi için başka bir fiilin başlaması gerekir.

Cümle Durum fiili Nesne alamaz
» Oyuncağı kırılan çocuk hüngür hüngür ağlı- ağlamak fiili “neyi, kimi” soru-
yordu. ağlamak larına cevap veremez.
uyanmak fiili “neyi, kimi”
» İki saat geçmeden uyandı. uyanmak
sorularına cevap veremez.
susmak fiili “neyi, kimi” soru-
» Beni görünce nedense sustular. susmak
larına cevap veremez.
EDİTÖR YAYINEVİ

* Durum fiillerini cümle içinde kullanmadan da tanıyabiliriz.

* Bu fiiller genellikle öznenin iradesiyle gerçekleşir ve nesne almaz.
» otur(mak), bin(mek), git(mek), uyu(mak), gel(mek), bak(mak), kız(mak), gül(mek), üzül(mek),
yat(mak), düş(mek), kalk(mak), kork(mak), sevin(mek)...
» Bu fiiller “neyi, kimi, ne” sorularına mantıklı bir cevap verebilecek özellikte değildir.

OLUŞ FİİLLERİ
* Öznenin iradesi dışında gerçekleşen ve zaman içerisinde kendiliğinden ortaya çıkan değişimi ifade
eden fiillerdir.

* Oluş fiilleri bir durumdan başka bir duruma geçildiği anlamını taşır ve “neyi, kimi, ne” sorularına
cevap vermez.
Cümle Oluş fiili Nesne alamaz
solmak fiili “neyi, kimi” soru-
» Saksıdaki menekşeler solmuş. solmak
larına cevap veremez.
bayatlamak fiili “neyi, kimi”
» Ekmeklerin bir kısmı bayatlamıştı. bayatlamak
sorularına cevap veremez.
» Uzun süre köyde kalan babamın saçı ve uzamak fiili “neyi, kimi” soru-
sakalı uzamıştı. uzamak larına cevap veremez.

* Oluş fiillerini cümle içinde kullanmadan da tanıyabiliriz. Bu fiiller irade dışında meydana gelir ve
nesne almaz.
» sarar(mak), büyü(mek), bayatla(mak), sol(mak), yeşer(mek), eski(mek), kızar(mak), çürü(mek),

paslan(mak)...
» Bu fiiller “neyi, kimi, ne” sorularına mantıklı bir cevap verebilecek özellikte değildir. Ayrıca
belirtilen eylemler irade dışı gerçekleşir.