Page 128 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
1 12828 BİYOGRAFİ / OTOBİYOGRAFİ

Tezkire

* Tezkire Arapça “hatırlamaya vesile olan şey” anlamında ifade edilebilir. Edebî anlamda tez-
kire; belli bir meslekte tanınmış kişilerin, başta şairler olmak üzere, velilerin, hattatların,
mimar ve musiki ustalarının hayat ve sanatından söz eden edebî türün adıdır. Şairlerin
toplandığı bu tür biyografik eserler, “tezkire-i şuara”, “tezkiretü’ş-şuara” ya da sadece
“tezkire” olarak zikredilir.
Tezkire türünün özellikleri:
EDİTÖR YAYINEVİ
» Genellikle mukaddime (giriş), şairlerin ve eserlerinin tanıtıldığı asıl metin ve hatimeden
(bitiş) oluşur.
» Yazıldığı dönemin şiir anlayışını ve eserin yazılma amacını da yansıtır.
» Genellikle yazarın adıyla anılır.
» Tezkirelerde şairler alfabetik olarak sıralanır.

» Öznel bilgiler taşır ve övgü ya da yergi bildirmek amacıyla yazılır.
» Söz sanatlarına yer verilerek sanatlı bir dil kullanılır.

FİİLLER (EYLEMLER)

* Varlıkların yaptıkları veya etkilendikleri işleri, hareketleri, oluşları, kılışları, durumları zamana ve
kişiye bağlı olarak anlatmada kullanılan sözcüklere fiil denir.

* Bir sözcüğün fiil olup olmadığını anlamanın en kolay yolu, sözcüğe “-mek” mastar ekini eklemek-
tir.

* Bu ek getirildiğinde anlamlı bir sözcük ortaya çıkıyorsa sözcüğün türünün fiil olduğu unutulma-
malıdır.

* Sözcüklerin fiil olup olmadığını belirlemenin diğer bir yolu da sözcüğün iş, oluş, hareket veya
durum bildirip bildirmediğine bakmaktır. İş, oluş, hareket bildiren sözcüklerin türü fiildir.

* İki gün önce buraya gelmiştiniz. gel(mek)

* Sabırsızlıkla filmin başlamasını bekliyordum. bekle(mek)

ÇEKİMLİ FİİL
* Bir fiilin kip ve şahıs eklerini almış hâline çekimli fiil denir.

* Dolayısıyla çekimli fiiller, bildirilen işi yapan unsuru, bu işin yapılma zamanını ve isteğini belirt-
mektedir.
* Çekimli fiilleri, “fiil kök ya da gövdesi + kip eki + şahıs eki” şeklinde formülize edebiliriz.