Page 25 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ HİKÂYE § 25 25

HİKÂYEDE ANLATIM BİÇİMLERİ

* Hikâyelerde genellikle geçmiş zamanlı anlatım tercih edilir.

* Hikâyede kullanılan dil ve anlatımın özelliği yazardan yazara farklılık gösterse de çoğunlukla
öyküleyici ve betimleyici anlatım türlerinden yararlanılır.
ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM

* Anlatıcının bir olayı ya da durumu anlattığı, naklettiği anlatım türüne öyküleyici anlatım denir.

* Öyküleyici anlatımda “görülen, izlenen bir durumu aktarma” söz konusudur. Bu anlatım türü
EDİTÖR YAYINEVİ
“olay, kişi, yer ve zaman” unsurları üzerine kurulur ve olayların anlatımında kronolojiye uyulur.
œ Örnek: Ayakkabıcı, iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına geçti. Şaşarak, eğlene-
rek seyrediyordu. Tamirci, kartona benzeyen kalın deriyi iki tarafı keskin, incecik, sapsız bıçağıyla
kesti. Ağzına bir avuç çivi doldurdu. Sonra bunları ağzından çıkarıp ayakkabıların altına çabuk
çabuk mıhladı. Deri parçalarını pis bir suya koyup ıslattı. Mundar çanaktaki macuna parmağını
daldırıp tabanlara sürdü. Hasan bunların hepsine dikkatle bakıyordu. Susuyor ve bakıyordu.

BETİMLEYİCİ ANLATIM

* Betimleme; nesnelerin, varlıkların, belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır.
Başka bir deyişle, sözcüklerle resim yapma işidir.

* Bu anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek okuyucuya anlatılan varlıkla ilgili izlenim
kazandırmak amaçlanır. Bu amacın gerçekleşmesi için titiz bir gözlem gerekir.

* Gözlem sırasında ayırt edici özelliklerin anlatılmasına özen gösterilir. Betimleyici anlatımda
sıfatlardan bolca yararlanılır.

œ Örnek: Evler hep ahşap ve iki katlı. Köhne çatılar, karşıdan karşıya birbirinin üzerine abanır
gibi uzanmış eski zaman saçakları... Ortada baştan başa uzanan bir aralık kalmış olmasa sokak;
üstü kemerli, karanlık bir geçit olacak. Doğuda, batıda bu aralık renkten renge giren bir ışık yolu
olur. Fakat sokağın yanları her zaman serin ve loştur. Köşenin başında durup bakarsanız her pen-
cerede kırmızı toprak saksılar ve kararmış gaz sandıkları görürsünüz. Saksılarda al, beyaz, mor
sardunya, küpe çiçeği, karanfil; gaz sandıkları da öbek öbek yeşil fesleğenle dolu.

HİKÂYEDE ANLATIM TEKNİKLERİ
DİYALOG TEKNİĞİ

* Hikâyede yer alan kahramanların karşılıklı konuşturulduğu anlatım tekniğidir. Diyaloglar edebî
bir nitelik taşımayabilir. Kahramanların konuşmalarında ağız özellikleri kullanılabilir.