Page 129 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları

¦ İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU § 1 12929

* Türkler Halife Mütevekkil’den itibaren halife- * Böylece halifelik makamı, 1517’de Yavuz Sul-
lerin belirlenmesinde de rol oynadılar. tan Selim’in Memlükleri ortadan kaldırmasına
* Bu durum Şii Büveyhilerin Bağdat’ı ele geçir- kadar Abbasi ailesinde kaldı.
mesine kadar devam etti.
* Büveyhilerin baskısı altında halifeliğin dini iti-
barı kalmamış ve Bağdat, İslam dünyasının ABBASILERDE SOSYAL HAYAT VE DEVLET
bir merkezi olmaktan çıkmıştı. TEŞKILATI
* XI. yüzyılda yeni bir güç olarak ortaya çıkan
EDİTÖR YAYINEVİ
Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, 1055 * Abbasilerde toplum Araplar başta olmak
yılında Bağdat’ı kurtararak halifeye dini iti- üzere, İranlılar ve Türkler gibi çeşitli kavimler
barını iade etti. ve mezheplere mensup insanlardan oluşmak-
* Halifeler, Selçukluların siyasi hâkimiyeti taydı.
altında yarım asır kadar varlıklarını devam * Bu farklılıklar zaman zaman ülkede çatışma-
ettirdi. lara yol açtı.

* Selçuklular yalnızca Bağdat’ı değil bütün Irak * Abbasilerde, İslam toplumu genel olarak
ve Suriye’yi de Şii tehlikesinden kurtardı. havas ve avam denilen iki tabakadan oluşu-
* Fikrî yönden de Şiilerle mücadele eden Sel- yordu.
çuklular başta Bağdat olmak üzere büyük
şehirlerde medreseler kurdu. * Halifenin yakınları ve yöneten sınıfı (vezir-
ler, emirler, kadılar, alim ve katipler) havas
* Büyük Selçuklu Devleti taht kavgaları sebe- tabakasını oluştururken avam tabakasını ise;
biyle zayıflamaya başlayınca, Abbasi halife- (askerler, esnaflar, zanaatkârlar, tüccarlar,
leri siyasi iktidarı da ele geçirmek için hare- köylüler ve köleler) oluşturmaktaydı.
kete geçtilerse de başarılı olamadılar.
* IX. yüzyılın ortalarından itibaren Abbasile- * Sosyal sınıflardan biri de Yahudi ve Hristi-
rin zayıflaması ve merkezi otoritesinin bozul- yanlardan oluşan zimmi denilen gruptu.
ması üzerine Abbasi topraklarında kurulan
küçük devletlere (İdrisoğulları, Tolunoğulları, * Ayrıca Abbasiler Çinlilerden öğrendikleri
Akşitler, Fatimiler, Tahiroğulları, Saffariler, kâğıt yapımını da Semerkant’ta kurdukları
kâğıt atölyelerinde geliştirdiler.
Samanoğulları ve Büveyhoğulları) Tavaif-i
Mülük adı verilmiştir. * Avrupa’daki kâğıt üretimi ise ancak XIII.

* İlhanlılar Devleti’nin hükümdarı Hülagü Han, yüzyıldan itibaren başlamıştır.
1258 yılında Bağdat’ı işgal ederek siyasi
alanda güçlü bir varlık gösteremeyen Abbasi * Bu dönemde sık sık yaşanan siyasi, ekono-

Devleti’ni ortadan kaldırdı. mik ve dini sebepli isyanları bastırmak için
Divanü’z-zenâdıka denilen bir kurum oluştu-
* Moğol tehlikesinden kaçıp Memlük sultanı ruldu.
Baybars’a sığınan Abbasi soyundan gelen El
Müntasır, Kahire’de Sultan Baybars tarafın- * Abbasiler devlet işlerini görüşmek için farklı
dan halife ilan edildi. divanlar kurdular.