Page 24 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları
P. 24
¦ §
24 24 İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ
TARIH ÖNCESINDE SÖZLÜ KÜLTÜR YAZININ ICADI VE ÖNEMI
* Her toplumun kendine has mitolojileri ve * Yazı ilk defa MÖ 3200'lerden itibaren Mezo-
kuruluş efsaneleri vardır. Sözlü kültür; bu potamya uygarlıklarından biri olan Sümerler
efsane ve mitolojilerin kuşaktan kuşağa tarafından kullanıldı.
aktarılmasıyla ortaya çıkmıştır.
* İlk Çağ’da Mezopotamya’daki dini inanışlara
* Yazının icadından önce insanlar, toplumsal göre her şey tanrının malı sayılırdı.
hafızalarını sözlü olarak kuşaktan kuşağa Böylece Sümerler tapınak ekonomisinin
aktarmış ve bu yolla korunmuştu. *
EDİTÖR YAYINEVİ
zorunluluğuyla sembol (piktograf) yazısını
* Eski Yunan’da mit ve efsane anlatıcıları, icat etti.
Türklerde ozan ve aşık, Afrika’da toplumun
en yaşlıları bu aktarım görevini üstlenmişti.
* Toplumlar, sözlü geleneklerini oluştururken
çevrelerinde olup biten ve kendilerini etkile-
yen bütün olay ve unsurları kullanmıştır.
* Dolayısıyla toplumlar yaratılış, tufan, kuru-
luş gibi hikâyelerin yanında, kendi hayatla-
rında büyük yankılar uyandırmış kahraman- Piktografik yazı
ları veya tarihi olayları anlatagelmiştir.
* Sözlü geleneğin bir ürünü olan bu anlatılar, Herkes ürettiği ürünü tanrının evine mabet-
aslında insanlığın yazılı olmayan tarihini oluş- *
turmaktadır. lere teslim etmek zorundaydı.
* Efsaneler, mitler ve destanlar gibi halk anla- * Sümerlerin Ziggurat denen tapınaklarında
görevli olan rahipler halkın teslim ettiği ürün-
tıları; zamanla hem başka kültürlerden etki-
lenmiş hem de diğer kültürlerin sözlü ürünle- leri tabletlere kayıt amacıyla resmederlerdi.
rini etkilemiştir. * Sümerler çivi yazısı adıyla bilinen bu yazıyı
* Bu nedenle anlatıların ortaya çıkışı belirli bir üçgen uçlu bir kalem kullanarak yumuşak kil
tabletler üzerine yazdılar.
bölgeye sınırlı olmayıp sözlü geleneklerin karı-
şımından meydana gelmiş bir bütündür. * Ardından tabletleri fırınlarda pişirerek sağ-
* Örneğin, Romalıların Türeyiş Efsanesi’ndeki lamlaştırdılar.
dişi kurt ile Türklerdeki Türeyiş, Göç, Erge- * Sümerlerin toprak hamurdan yapılan kil
nekon destanlarındaki kurt motifi birbirine tabletleri üzerinde zirai ürünleri temsil eden
benzemektedir. tahıl, koyun vb. listelerin muhasebe kayıtları
yazılıdır.
* Yine eski toplumların sözlü anlatımlarındaki
tufan ve yaratılış hikâyeleri benzerlik gös-
termektedir.
