Page 6 - 9-sinif-telafi

ROMAN 5

ROMAN ROMANI OLUŞTURAN YAPI UNSURLARI Karakter: Karakterler, birden fazla özelliği
• Gerçek ya da gerçekleşmesi mümkün olayları; Olay (Olay örgüsü): Romanlar, temel bir olay etra- belirlenmiş olan ve insanın iç çatışmaları ve
celer kullanmıştır. Daha sonra “Sefiller, Robinson İTÖR YAYINEVİ
yer, zaman ve kişiye bağlı olarak anlatan geniş çıkmazlarını verme görevini yüklenmiş roman
kapsamlı yapıtlardır. Mekân, zaman ve kişiler et- fında gelişen ve iç içe geçmiş çok sayıda olaydan kişileridir. Kahramanlar düşünceleri, bir olay-
rafında gelişen geniş ve kapsamlı bir olay örgü- oluşur. Dolayısıyla romanlarda tek bir olay değil olay
sü, yazarın belirlediği bir anlatıcı tarafından oku- örgüsü vardır. Romanda anlatılan olaylar hayattan dan etkileniş biçimleri, olaylar karşısında
yucuya aktarılır. Belli bir olay etrafında gelişir ve alınabileceği gibi tarihten, anılardan, okunan kitap- aldıkları tavır ve tutumları, üzüntüleriyle tanı-
olaylar ayrıntılarıyla anlatılır. Çoğu zaman şahıs lardan veya gözlenen bir durumdan da alınabilir. tılıyorsa karakterdir. Karakterler kendine özgü-
kadrosu geniştir. Kişiler ayrıntılı olarak tanıtılır. Kişi / Kişiler: Kişi ögesi romanda oldukça önemlidir. dür, geneli temsil etmezler. Ayrıca karakterler
• Konusuna göre psikolojik roman, macera roma- Çünkü roman her ne kadar olay merkezli bir edebi çok yönlü olup değişkenliğe sahip kişilerdir.
nı, köy romanı, tarihi roman, egzotik roman, bilim
kurgu romanı, biyografik roman; oluşturulduğu tür olsa da kişilerin özellikleri ve ruhsal durumları Mekân (Yer): Romandaki kişilerin yaşadığı,
edebiyat akımına göre klasik roman, romantik ro- bu türün başarısında çok etkilidir. Unutulmamalıdır olayların geçtiği yere mekân denir. Romanda
man, realist roman, natüralist roman gibi değişik ki her romanda bir başkişi (başkarakter) bir de bu anlatılan olay ya da olaylar belli bir yerde
isimlerle adlandırılır. başkişiyi çeşitli açılardan tamamlayan yardımcı kişi- geçer ve mekân, romanın diğer unsurlarıyla
• Dünya edebiyatında bu türün ilk örneğini “Don ler bulunur. Başkişi romandaki olayın merkezinde hatta olayla bağlantılı olarak değişik özellik-
Kişot” (17. yy.) adlı yapıtıyla “Cervantes” vermiş- bulunur, romanın en aktif kişisidir. Yardımcı kişiler
tir. Batılı anlamda roman, Tanzimat Edebiyatı ise başkişinin yanında ona yardımcı olan kişilerdir. ler gösterir. Romanda mekân betimlemeleri
Dönemi’nde edebiyatımıza girmiştir. Bu türde Bunların dışında bir de başkişinin karşısında ona oldukça önemli yer tutar. Çünkü mekân okuyu-
önce çeviriler yapılmış, daha sonra yerli eser- cuya iyi tanıtılırsa okuyucu olay içinde yaşaya-
ler verilmiştir. Edebiyatımızda ilk roman çevirisi, rakip olan kötü karakterler de vardır. Roman kişileri cak ve roman kahramanlarının davranışlarını
1859 yılında Yusuf Kamil Paşa tarafından yapıl- “tip” ve “karakter” olarak karşımıza çıkar. daha iyi anlayacaktır.
mıştır. Yusuf Kamil Paşa, Fenelon’un “Telemak” Tip: Bireysel olmaktan çok başkalarında da bulunan
adlı romanını dilimize çevirmiştir. Ancak çeviride ortak özellikler taşıyan ve bu özellikleri en belirgin Zaman: Roman yazarı, kurguladığı olay ve
ED
divan edebiyatının düzyazısındaki gibi yabancı şekilde temsil eden şahıs veya şahıs grubuna denir.
sözcüklerle yüklü bir dil ile uzun ve iç uyaklı tüm- Okuyucu tarafından özellikleri bilinen ve derinliği olay örgüsünü belli bir zaman dilimi içinde
olmuş gibi anlatmak zorundadır çünkü olay
Crusoe, Notre Dame’ın Kamburu” yapıtları dilimi- olmayan kahramanlardır. Tip olan kahraman tek ve zamanı birbirinden ayırmak imkânsızdır.
ze çeşitli yazarlarca çevrilmiştir. Edebiyatımızda yönüyle ele alınır. Bir yönü kuvvetle vurgulanır. Romanda olaylardan bahsedilirken zamanda
ilk yerli roman, Şemsettin Sami’nin 1872 yılında Böylece ele alınan kahraman genelleşir. Tipler aynı geri gidişler olabileceği gibi yazar geleceğe
yazdığı “Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat” adlı eserdir. hadiseler karşısında aynı tepkileri veren, dünyanın yönelik bazı durumlardan da bahsedebilir.
Roman teknik açıdan Servetifünun Dönemi’n- her yerinde belirgin özellikleriyle ayırt edilebilen, Zaman ögesi kronolojiyi oluşturmada ve
de gelişme göstermiştir. Bu dönemde Halit Ziya standart, kolayca anlaşılabilir mizaçlardır. Vatanse-
Uşaklıgil roman türünün Batılı anlamda ilk başarılı ver tip, kıskanç tip, sosyal tip, cimri tip ... olaylar arasında bağlantı kurmada oldukça
örneklerini yazmıştır. işlevseldir.