Page 137 - 9. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM

6. ÜNİTE: TÜRKLER’İN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ ÖZETİN ÖZETİ

İslamiyet Sonrası Dönemde Türk Devlet Yapısı ve Toplumsal Hayat

Q İlk Türklerin İl olarak adlandırdığı devlet, İslamiyet’in Q Karahanlılarda divana Meclis-i Âli, Gaznelilerde ise Divan-ı
kabulünden sonra devlet veya mülk adıyla anılmaya baş- Vezaret denilirdi.
landı. Q Hukuk kuralları İslamiyet’in kabulünden sonra şer’i ve örfi
Q Türk cihan hâkimiyeti düşüncesi, İslamiyet’in kabulünün olmak üzere iki gruba ayrıldı.
ardından cihat anlayışı şeklinde yaşamaya devam etti.
Q Şer’i davalara kadılar bakarken, örfi mahkemelere Kara-
Q Hükümdarlar halifeye hükümdarlıklarını menşur adlı bir bel- han ve Gazne hükümdarları başkanlık ederdi.
geyle onaylattılar.
Q Karahanlı ve Gazneli devletlerinde ordu büyük ölçüde diğer
Q Hükümdarlar hem halife hem de kendi adlarına hutbe İslam devletlerinin orduları gibi teşkilatlandı.
okutmuşlardır.
Q Karahanlı ordusu; Hassa ordusu ve Türk boylarının kuvvet-
Q Karahanlı hükümdarları; han, hakan, aslan, buğra, kara ilig leri şeklinde oluşturulmuştu.
gibi unvanlar kullandı. Q Gazne ordusu; gulamlar, eyalet ve bağlı devletlerin kuvvet-

Q Gaznelilerde ise emir ve sultan gibi İslami unvanlar kulla- leri, Türkmen birliklerinden oluşmuştu.
nıldı.
Q Türkler, İslamiyet’le birlikte yerleşik hayata geçmeye baş-
Q Hükümdarlar tıraz, tuğra, çetr, nevbet, hilat, hutbe ladılar.
okutma ve para bastırma gibi semboller kullandılar.
Q Köylere yerleşenler tarım ve hayvancılıkla, şehirdekiler ise
Q Karahanlılarda vezirler yuğruş, Gaznelilerde ise hace unva- ticaret ve el sanatlarıyla uğraştılar.
nını kullandılar.
Q Vakıflar aracılığıyla camiler, medreseler, imarethaneler
Q Devlet işlerinin düzenli bir şekilde yürütülebilmesi için inşa ettiler.
çeşitli divanlar oluşturuldu. Q Türkler Fars ve Arap kültürü ile yakın temas hâlinde oldular.

Türk İslam Dünyasında İlk Edebi Eserler

Kutadgu Bilig Atabetü’l-Hakayık
Q Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır. Q Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır.

Q Mutluluk veren bilgi anlamına gelmektedir. Q “Gerçeklerin Eşiği” anlamına gelmektedir.
Q Türklerin İslami dönemdeki ilk edebi ürünüdür. Q Eserde hadis ve Arapça beyitlere dayanarak şiirlerle yazıl-
Q Hükümdarlara öğüt veren ilk siyasetname özelliği taşımak- mıştır.
tadır. Q Şiirler üzerinden çeşitli ahlaki öğütlerde bulunulmuştur.
Q Eserde hükümdarın halkına, halkın da devlete karşı olan Q İslami düşünce ve görüşlere yol gösterici olan bu eser,

sorumlulukları anlatmıştır. Hakaniye Lehçesi ile yazılmıştır.
Divânü Lûgati’t-Türk Q Didaktik (öğretici) bir eser olan Atebetü’l-Hakayık 12. yüz-
Q Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. yılda kaleme alınmıştır.
Q Türk tarihinin ilk sözlüğüdür. Divân-ı Hikmet

Q Ansiklopedik sözlük niteliğindedir. Q Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
Q Türk milletinin yüceliğini ve Türkçenin zenginliğini göster- Q Türk tasavvuf tarihinin ilk edebi eseridir.
mek amacıyla yazılmıştır. Q İslamiyet’in Türkler arasında yayılması amaçlanmıştır.

Q Eserde Türkçenin, Arapça kadar zengin bir dil olduğu anla- Q Ahmet Yesevi’nin Hikmet adı verilen şiirlerinin bir araya
tılmıştır. getirilmesiyle oluşturulmuştur.

Markaj Yayınları / 9. Sınıf Tarih 137
MARKAJ YAYINLARI