Page 75 - 9. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM

4. ÜNİTE: İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI ETKİNLİK DEFTERİ

12. İlk Türk Devletlerinde Güç ve Yönetim Yapısı

Etkinlik Verilen metne göre aşağıdaki soruları örnekteki gibi cevaplayınız.

İlk Türk Devletlerinde Töre
İlk Türk devletlerinde hukukun temelini ve kaynağını geleneklerden alan sözlü hukuk kuralları denilen “töre” oluşturmuştu. Töre;
sosyal düzeni sağlayan örf, âdet, gelenek ve ahlaki değerlerden beslenerek ortaya çıkmıştır. Orta Asya’daki konargöçer yaşam
tarzının etkisiyle oluşan töre, sadece bu coğrafyayla sınırlı kalmamış, çağlar boyu farklı bölgelerde kurulan Türk devletlerin-
de de etkili olmuştur. Hareketli göçebe Türk toplumunu yönetmek, her zaman disiplin altında tutmak, etkin hukuk kurallarının
oluşmasına ve bunların gereği gibi uygulanmasına bağlıydı. Törenin oluşumunda; kut anlayışı ile kağanlar tarafından konulan
kurallar, kurultayda alınan kararlar ve kağanın iradesiyle toplum içinde yavaş yavaş oluşan gelenekler etkili olmuştur. Getirilen
kuralların adalete uygun olmasına dikkat edilmiştir. Kağanlar da dâhil olmak üzere bu töreye herkesin uyması zorunludur. Töre,
Türk toplumunda gerek kağanın iktidarı gerekse devletin sürekliliği için önemli bir koşuldur. Bu sebeple töresini kaybetmiş bir
ulusun yok olmuş sayılacağı hatırlatılarak kağanlardan her zaman töreye uygun davranmaları istenmiştir. Türk töresine göre
adam öldürmek, barış zamanında kılıç çekmek, zinada bulunmak, hayvan kaçırmak, hırsızlık yapmak ve benzeri hareketler ke-
sin olarak yasaklanmıştı. Bu suçları işleyen kişiler idam edilir, onların malları devlet hazinesine alınır ve aile fertlerinin hürriyetleri
kısıtlanırdı. Hafif suçlara ise genellikle on günü aşmamak üzere hapis veya bedel ödeme cezaları verilirdi.

İlk Türk devletlerinde hukukun temelini ve
1 Töre nedir? kaynağını geleneklerden alan sözlü hukuk
kurallarına denir.

2 Töre nasıl ortaya çıkmıştır? Sosyal düzeni sağlayan örf, adet, gelenek ve
ahlaki değerlerden beslenerek ortaya çıkmıştır.

3 Törenin oluşmasında hangi unsurlar etkili olmuştur? Kut anlayışı, kağanlar tarafından konulan ku-
rallar, kurultayda alınan kararlar ve gelenekler

4 Töre hangi yaşam tarzının etkisiyle oluşmuştur? Konargöçer yaşam tarzı

5 Törede belirlenecek kuralların hangi ilkeye uygun olmasına dikkat Adalet
edilmiştir?

6 Türk devletleri için töre niçin önemlidir? Devletin sürekliliği için

7 Türk töresine göre hangi eylemler yasaklanmıştır? Adam öldürmek, zinada bulunmak, barış zamanın-
da kılıç çekmek, hayvan kaçırmak, hırsızlık yapmak

8 Töreye göre hafif suçlar için hangi cezalar uygulanmıştır? On günü aşmamak şartıyla hapis ve bedel
ödeme cezası

9 Kağanlardan her zaman töreye uygun davranmalarının istenmesinin Ulusun yok olmasını engellemek
amacı nedir?

10 Türklerde etkili hukuk kurallarının uygulanmasının amacı nedir? Türk toplumunu yönetmek ve disiplin altında
tutmak

Markaj Yayınları / 9. Sınıf Tarih 75
MARKAJ YAYINLARI