Page 144 - 10_edebiyat_ogretmenin

142 TİYATRO
Gölge Oyununun Bölümleri

ˇ Gölge oyunu; mukaddime, muhavere, fasıl ve bitiş olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.
Bu bölümlerin özellikleri şunlardır:

ˇ Mukaddime (Giriş): Oyunun başlangıç bölümüdür. Perdeye görüntü verilmeden önce müzik
başlar. Sonra göstermelik adı verilen ağaç, çiçek, gemi gibi süslerden oluşan konuyla ilgili
bir görüntü verilir; ardından nâreke denilen kamıştan yapılmış bir düdüğün sesi (nareke
zırıltısı) ile bu görüntü kaldırılır. Sonunda Hacivat, müzik eşliğinde bir semai okuyarak
YAYINEVİ
perdeye girer; “Of ... hay Haak!” diyerek perde gazeline başlar. Daha sonra Karagöz sah-
neye gelir ve Hacivat ile Karagöz kavga eder. Bu kavgayı Karagöz kazanır.

ˇ Muhavere (Söyleşme): Asıl konuyla ilişkisi olmayan, Karagöz ile Hacivat arasındaki karşı-
lıklı konuşmalara dayanır. Nükte ve cinaslara dayalı bu bölüm; Karagöz’ün, dostu Hacivat’ın
sözlerini yanlış anlaması ve bunlara gülünç anlamlar vermesiyle oluşur.

ˇ Fasıl (Oyun): Asıl oyunun yer aldığı bu bölümde, konuya uygun olarak çeşitli tipler per-
deye gelir. Bunlar kendi azınlık Türkçeleriyle veya yöresel ağızla konuşarak seyirciyi
güldürür. Bazen Hacivat’ın da katılmasıyla bu konuşmalar devam eder ve düğümlenir. Daha
sonra külhanbeyi, sarhoş, efe gibi tiplerden birinin gelmesiyle düğüm çözülür. Karagöz
oyunları genellikle adlarını bu bölümün içeriğinden alır.
EDİTÖR
ˇ Bitiş: Bu bölüm çok kısadır. Karagöz’le Hacivat arasında kısa bir söyleşme geçer. Bu
söyleşmede oyundan çıkarılacak sonuç da belirtilir. Karagöz ile Hacivat’ın aralarındaki
konuşma kavga ile son bulur. Kusurlar için özür dilenir, bir sonraki oyunun adı söylenir ve
böylece oyun sona erer.

Gölge Oyununda Tipler

F Çelebi (genç, züppe) F Tiryaki (afyon bağımlısı)
F Ermeni (kuyumcu) F Efe (zorba)

F Laz (kayıkçı) F Arnavut (bahçıvan)
F Matiz (sarhoş) F Tuzsuz Deli Bekir (sarhoş, zorba)

F Zenne (kadın) F Bebe Ruhi (cüce ve aptal)

F Bolulu (aşçı) F Kastamonulu (oduncu, bekçi)
F Rumelili (pehlivan) F Frenk ve Rum (doktor, terzi,

F Yahudi (bezirgân) tüccar)

F Acem (zengin, tüccar)