Page 145 - 10_edebiyat_ogretmenin

TİYATRO 143
Karagöz’ün Tekniği

Karagöz görüntüleri kalın deriden, çoğu kez deve derisinden yapılır. Kullanılacak deride aranan
özellikler saydamlaştırmaya yatkın ve ısıya dayanıklı olmasıdır. Deri bir dizi işlem sonucunda
işlendikten sonra üzerine kalıp konularak çizilir ve bu çizilen yerlerden sivri uçlu bıçakla
kesilir. Gerekli yerlerinde ters tarafından delikler açılır ve çini mürekkebi ile renklendirilir.
Oynak eklemeli parçalar birbirine kiriş, kursak, tel ile bağlanır.

YAYINEVİ
Perdenin boyutları 2 m’ye 2.5 m iken 1.10’a 0.80 olmuştur. Perdenin tabanında ve arkasında
perdenin çevresine iplerle tutturulmuş peş tahtası denilen bir raf bulunur. Buraya perdeyi
aydınlatan meşale konulur. Peş tahtası üzerinde sıra sıra delikler bulunur. Bu deliklere ge-
rekince hayal ağacı denilen çatal sopalar sokulur. Bu daha çok perdede iki veya daha fazla

görüntü bulunduğu zaman kımıltısız duran görüntülere destek olması içindir. Bu görüntülerin
ayakları perdenin çerçevesinin tabanına değer. Sopası da hayal ağacının çatalı içine yer-
leştirilir. Görüntüleri hareket ettirmeye el peşrevi adı verilir. Değnekler 60 cm. boyunda
gürgenden olurdu.
Karagöz, yatay çubukla oynatıldığından görüntüler tek yönlü hareket ederdi. Karagöz tek
EDİTÖR
sanatçının gösterisidir. “Hayali” ya da “Hayalbaz” denilen ustadan başka bir de çırak vardır.
Çırak; perdeyi hazırlar, oynanacak faslın görüntülerini seçip sıraya koyardı. Aynı zamanda
ustanın yanında sanat öğrenmeye çalışırdı.

Orta Oyunu

ˇ Çevresi izleyicilerle çevrili bir alan içinde doğaç-
lama oynanan, yazılı metne dayanmayan, içinde
müzik, raks ve şarkı da bulunan geleneksel Türk
tiyatrosu türüne orta oyunu denir.

ˇ Bu oyun gölge oyunundaki Hacivat’la Karagöz’ün,
Pişekâr ve Kavuklu tiplerine dönüşerek sahnede
gerçek aktörlerce oynanan bir şekli olarak düşü-
nülebilir. Bu bakımdan orta oyunu diğer geleneksel
tiyatro türlerine göre modern tiyatroya daha ya-
kındır. Ayrıca amatör anlamda da olsa dekor ve kostüm ögelerine yer vermesi bakımından
da orta oyununu modern tiyatroya benzetebiliriz.