Page 73 - 10_edebiyat_ogretmenin
P. 73

ŞİİR                                                                       71
          Koşmalar konularına göre şu türlere ayrılır:
               ˇ  Güzelleme: Aşk, hasret, ayrılık, doğa     ˇ  Koçaklama: Coşkun ve yiğitçe bir üslupla
             sevgisi gibi lirik konuları işleyen koşma-  savaş ve kahramanlık konularını anlatan
             lardır. Güzelleme türünün âşık şiirindeki   koşmalardır. Bu türün en önemli isimleri
             en önemli temsilcisi Karacaoğlan’dır.   Köroğlu ve Dadaloğlu’dur.

               F    On altıya karar verdim yaşını     F    Düşman geldi tabur tabur dizildi
                   Yenice sevdaya salmış başını           Alnımıza kara yazı yazıldı
                   El yanında yıkar gider kaşını          Tüfek icad oldu mertlik bozuldu
                   Tenhalarda gülüşünü sevdiğim           Eğri kılıç kında paslanmalıdır
               ˇ  Taşlama: Bir kişi, olay ya da durumu     ˇ  Ağıt: Bir kimsenin ölümünden duyulan
             eleştiren koşmalardır. Taşlama türünün   acıları anlatmak için söylenen koşmalar-
             divan şiirindeki karşılığı hicivdir. Taşla-  dır. Ağıtlar toplumun tamamını etkileyen
             malar, konularına göre satirik şiirlerdir.   savaşlarda toplum adına da yakılabilir.
               F    Ormanda büyüyen adam azgını       F    Şafak söktü tan yerleri atıyor
                                                          Tren gelmiş acı acı ötüyor
                   Çarşıda pazarda insan beğenmez  YAYINEVİ
                   Medrese kaçkını softa bozgunu          Kardeşim şehit olmuş yerde yatıyor
                   Selam vermek için kesan beğenmez       Ak elleri kızıl kana batıyor

                Semai
                      EDİTÖR
              ˇ Daha çok sevgi, aşk, ayrılık, doğa, güzellik gibi konuların işlendiği âşık tarzı halk şiiri nazım
             şeklidir. Halk edebiyatı nazım şekillerinden semainin hece ve aruzla yazılan iki çeşidi vardır.
             Heceyle yazılan semai, şekil açısından koşmaya benzer. Ancak koşmaya göre daha hafif ve
             uçarı bir havası vardır. Hece ölçüsüyle yazılan semaide 4+4 duraklı 8’li hece ölçüsü kullanılır.
          Semailerin şekil ve içerik özellikleri şunlardır:
          ˇ   Semailerin dörtlük sayısı koşmada olduğu gibi 3 ile 5 arasında değişir.
          ˇ   Kafiye düzeni koşma ile aynıdır. (aaab, cccb, dddb...)

          ˇ   Koşmadan farklı olarak kendine özgü bir ezgisi vardır.
          ˇ   Semailerde sevgi ve güzellik temaları başta olmak üzere doğa ve ayrılık temaları da ele
             alınır.

               F    Arasam yâri bulurdum              F    Erisin dağların karı
                   Yolunda kurban olurdum                 Ben çekerim ah u zârı
                   Bir gün görmesem ölürdüm               Kâdir Mevlâ’m gönder yâri
                   Gör neyledi zaman şimdi                Gönül ister heman şimdi

                Varsağı

              ˇ Koşma  nazım  şeklinin  özel  bir  ezgiyle  söylenen  haline  varsağı  denmektedir.  Bu  şiir  şekli
             Anadolu’nun güneyinde yaşayan Varsak Türkleri tarafından söylendiği için bu adla anılmaktadır.
   68   69   70   71   72   73   74   75   76   77   78