Page 90 - 12_biyoloji_ogretmenin

88 BİTKİ BİYOLOJİSİ
Meristem Doku Hücrelerinin Özellikleri

» Hücreleri; canlı, küçük, ince çeperli, bol sitoplazmalı, küçük kofullu, çeperleri kalınlaşmamış,
metabolizmaları hızlı, büyük çekirdekli ve çekirdek ortadadır. Diğer doku hücrelerinden
en önemli farkı, mitoz bölünme geçirmeleridir. Bu nedenle bitkilerde sınırsız büyümeye
neden olurlar.

» Meristemler bulundukları yere göre, uç (apikal) ve yanal (lateral) meristem olmak üzere
ikiye ayrılır.
Uç Meristem: Kök ve gövdenin büyüme noktalarında bulunur, bitkinin boyuna büyümesini
sağlar. Büyüme noktaları, gövde ve dallarda koruyucu yaprakla, kökte ise kaliptra (yüksük)
ile örtülerek meristem hücrelerin korunması sağlanır.
Yanal Meristem: Kök ve gövdenin yapısında olup bitkinin enine büyümesi ve kalınlaşmasında
görev yapar. Parankima hücrelerinin sonradan bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşur. Bu
dokunun hücreleri, uç meristem hücrelerinden uzun olmasıyla farklılık gösterir.
» Meristemler, kökenlerine göre ise primer (birincil) ve sekonder (ikincil) meristem şeklinde
gruplandırılır. YAYINEVİ
» Primer meristem, embriyonik dönemden beri bölünme yeteneklerini kaybetmemiş olan
hücrelerden meydana gelir ve boyca uzamayı sağlar (uç meristem).
» Sekonder meristem, bölünme yeteneğini kaybetmiş olan parankima hücrelerinin hor-
monların etkisiyle yeniden bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşur. Kambiyum ve mantar
EDİTÖR
kambiyumu olmak üzere iki çeşittir.
Sekonder
Meristem

Damar Kambiyum Mantar Kambiyum
(vasküler demet) (fellojen)

Kök ve gövdenin enine kalınlaşmasını sağ- Epidermisin yerini alan, kök ve gövdenin ko-
lar (Yaş halkaları). İletim dokuyu oluşturur. runmasını sağlayan mantar dokuyu oluşturur.
» Kambiyum dikotil (çift çenekli) bitkilerde ve kozalaklı bitkilerde kök ve gövdede bulunur.
İletim demetlerinin meydana gelmesini, enine büyüme dolayısıyla kalınlaşma ve yaş hal-
kalarını oluşmasını sağlar.
» Mantar kambiyumu, koruyucu bir doku olan mantar dokuyu (peridermi=kabuk) üretir.
Odunsu bitkilerde mantar tabaka içindeki bu kambiyum sürekli mantar dokunun yeni-
lenmesini sağlar.

… Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden
… … … … … …
  
» » Primer meristem bütün bitkilerde bulunurken sekonder meristem genellikle odunsu Primer meristem bütün bitkilerde bulunurken sekonder meristem genellikle odunsu
bitkilerde bulunur.
bitkilerde bulunur.
» » Sekonder meristem parankima hücrelerinin farklılaşması sonucu oluşur.Sekonder meristem parankima hücrelerinin farklılaşması sonucu oluşur.