Page 15 - 12_edebiyat_ogretmenin

GİRİŞ 13
Deyim ve Atasözü Düzeyinde Mecaz  hayal, rüya, düşünce, menfaat, sevgi, kor-

 Burnundan kıl aldırmamak ku, güzellik…
 Suya sabuna dokunmamak Somutlama (Somutlaştırma)
 Göz dikmek
 Donup kalmak o Aslında soyut olan bir kavramı, duyguyu
 Tepesi atmak somutlaştırarak anlatmak ya da o kelimeyi
somut bir şeyi ifade etmek için kullanmaktır.
 Boş eve hırsız girmez.
 İki karpuz bir koltuğa sığmaz.  Hayallerime kanat takıp uçuracağım. (Bu-
rada hayal sözcüğü kuşa benzetilmiş. Yani
 Gün doğmadan neler doğar.
somut bir varlık yerine kullanılmıştır.)
 İşleyen demir ışıldar.
 Taş yerinde ağırdır.  Düşüncelerime gem vurmalıyım. (Gem;
atların ağzına takılan bir nesnedir, atı sa-
Terim Anlamlı Kelimeler kinleştirmek için kullanılır. Düşünceye gem
o Bir bilim, sanat ya da meslek dalıyla ilgili vurulması, “sağduyulu olmak” demektir.
bir kavramı karşılayan sözcüklere "terim" Bu cümlede düşünce at gibi düşünülmüş ve
denir. Terimlerin anlamları dar ve sınırlıdır. YAYINEVİ
somutlaştırılmıştır.
Terimler gerçek anlam çerçevesinde kabul
edilir. Soyutlama (Soyutlaştırma)
 Sözcüğün kökünü gösterir misin? (Dil bilgisi) o Soyutlama da somutlamanın tam tersi bir
EDİTÖR
 Tahtaya büyükçe bir üçgen çizdi. (Geometri) özelliğe sahiptir. Aslında somut olan bir şeyi
 Ekvator'a doğru gidildikçe nem artar. (Coğ- soyut gibi kullanmaktır.
rafya)
 Attığı taş kafamı yardı. (Bu cümlede taş
 Paletinde çok sayıda renk vardır. (Resim) sözcüğü somut anlamlıdır. Elle tutulabilir bir
 Seyircilerin çoğu son perdeyi izlemeden sa- varlıktır.)
londan ayrıldı. (Tiyatro)
 Dişinize kanal tedavisi yapmalıyız. (Dişçilik)  Çok taş kalplisin. (Bu cümlede de taş söz-
cüğü “duygusuz” anlamında kullanılmıştır.
 Bütün yelkenler fora! (Denizcilik) Yani somutken soyut yapılmıştır.)
Somut Anlamlı Kelimeler
o Beş duyu organından biriyle algılanabilen Genel ve Özel Anlamlı Kelimeler
varlıkları karşılayan sözcüklere "somut
sözcükler", bu sözcüklerin gösterdiği an- o Genel anlamlı sözcükler birden fazla söz-
lam özelliklerine de "somut anlam" denir. cüğü bünyesinde bulunduran, birden çok
türü kapsayan sözcüklerdir. Özel anlamlı
 ağaç, taş, ev, mavi, soğuk, su, masa, yol, sözcükler ise daha dar bir anlamı, kesin ve
defter, hava, ışık, rüzgâr, koku, ses…
net olarak anlatır.
Soyut Anlamlı Kelimeler
Genelden özele: Varlık - canlı - insan - Ahmet
o Beş duyu organından biriyle algılanama-
yan, maddesi olmayan, varlıkları düşünce Özelden genele: Harf - hece - sözcük - cümle
ve his ile bilinen kavram ya da varlıkları kar- - paragraf - metin
şılayan sözcüklere "soyut sözcükler"; bu ☛ UYARI
sözcüklerin gösterdiği anlam özelliklerine
de "soyut anlam" denir. Anlam özelleştikçe kesinlik de artar.