Page 102 - 9_cografya_ogretmenin
P. 102
100 DOĞAL SİSTEMLER
Eğimli bir arazi üzerinde yükselen nemli havanın sıcaklığının düşmesiyle,
F
Soğuk hava kütlesinin daha sıcak olan su yüzeyinden geçmesiyle oluşur.
F
ˇ Oluşumlarına göre sisler üç gruba ayrılır. Bunlar;
ˇ Kara sisleri (Radyasyon sisleri): Gece yer yüzeyinin soğuması sonucu meydana gelir.
ˇ Kıyı ve deniz sisleri (Adveksiyon sisleri): Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin yatay hareketi
sonucu oluşur.
ˇ Yer şekli sisleri (Orografik sisler): Nemli hava kütlesinin bir dağ yamacı boyunca yük-
selmesi ile oluşur.
ˇ Yeryüzüne yakın hava içerisinde asılı duran ve çok küçük sıvı damlacıklarından oluşmuş,
fazla yoğun ve kalın olmayan yoğunlaşmış kütleye pus denir. Sis kadar olmasa da pus görüş
uzaklığını azaltan bir yoğunlaşma şeklidir.
Yağışlar
ˇ Plüviyometre ile ölçülür. YAYINEVİ
ˇ Bulut oluşumu atmosferdeki yoğunlaşmanın ilk aşamasıdır.
ˇ Yoğunlaşmanın ilerlemesi ile daha da büyüyen katı ve sıvı tanecikler havada askıda kalama-
yarak yer çekiminin etkisiyle yeryüzüne düşer. Bu olaya yağış denir.
EDİTÖR
ˇ Yağış için aşağıdaki koşullar gerekir:
X Hava kütlesinin yeterli ölçüde nem taşıması
X Nemli hava kütlesinde sıcaklığın düşmesi
X Havanın hareket etmesi gerekir.
Yağış Biçimleri
ˇ Yağışlar yeryüzünde yoğuşma ya da yükseklerde yoğuşarak yeryüzüne düşme biçiminde
olmak üzere iki şekilde oluşmaktadır.
ˇ Yerde gerçekleşen başlıca yoğuşma türleri çiy, kırağı ve kırçtır.
ˇ Çiy: İlkbahar veya yaz mevsiminde sabahları cisimlerin üzerinde, bahçedeki bitkilerin
yapraklarında su damlacıkları oluşur. Bu damlacıklar yağmur damlası değildir, geceleri
havanın soğumasıyla havada bulunan su buharının yoğuşarak oluşturduğu damlacıklardır.
ˇ Kırağı: Soğumanın çok şiddetli olduğu yerlerde, havanın temas ettiği yüzeylerde buz kris-
talleri şeklinde oluşan yoğuşma ürünüdür. Ülkemizde bu olay kış mevsiminin başlarında
görülür.
ˇ Kırç: Zeminin aşırı soğumasıyla havadaki su buharının soğuyan zeminler, özellikle elektrik
telleri, direkler ve ağaçların dalları üzerinde yoğunlaşarak buz hâlini almasıdır. Kırağıdan
farkı buz kristallerinin tabakalar oluşturmasıdır.
ˇ Bulutlardaki nemin yoğuşmasıyla oluşan yağış biçimleri de yağmur, kar ve doludur.