Page 16 - 2024 editör yurdışı özetin özeti

TÜRKİYE'NİN COĞRAFİ KONUMU BÖLÜM 1

EDİTÖR YAYINLARI

TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU • Aynı enlem üzerindeki noktaların çizgisel hızları, tan-gurup
süreleri, gölge boyları, Güneş’i alma açıları, gece-gündüz süre-
leri aynıdır ancak sıcaklık farklı olabilir.
COĞRAFİ KONUM • Sıcaklık farklılıkları özel konumdan kaynaklanabilir, bu nedenle
Coğrafi Konum: Herhangi bir merkezin Dünya üzerindeki yerine enlem cevabı yerine Dünya’nın şekli de verilebilir.
denir. Paralel - meridyenler (matematik konum) ve özel konumdan
oluşur. Meridyen
Matematik Konum: Bir merkezin Ekvator’a ve başlangıç merid- Meridyenler, kutuplardan geçerek paralelleri dik kesen hayali
yenine olan uzaklığını ifade eder. Paralel ve meridyenlerden oluş- yarım dairelerdir.
maktadır. Mutlak konum olarak da bilinir. • Başlangıç meridyeni, İngiltere’nin Londra kenti yakınlarındaki
Greenwich Gözlemevi üzerinden geçer.
Paralel • Başlangıç meridyeni doğu ve batı yarım küreleri ayırır, anti-me-
Doğu - Batı yönünde çizilen hayali çizgilerdir. Bir yerin Ekvator’a ridyen 180. meridyen tarih değiştirme çizgisidir.
olan uzaklığını ifade eder. • Her yarım kürede, her bir meridyen derecesinin iki tane bulunur
• Başlangıç paraleli ve en geniş paralel dairesi Ekvator’dur. ve doğu-batı yönünde artar.
Ekvator’un derecesi 0’dır. • Meridyenler arası mesafe Ekvator’da 111 km’dir, kutuplara gidil-
• Ekvator, Dünya yüzeyini kuzey ve güney olmak üzere iki eş par- dikçe daralır ve kutuplarda birleşirler.
çaya ayırır. Ekvator’un kuzeyine Kuzey Yarım Küre, güneyine • Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir ve her bir meridyen
Güney Yarım Küre denir. üzerindeki noktaların açı değeri ve zaman farkı aynıdır ancak
• Kuzey Yarım Küre’de 90, Güney Yarım Küre’de 90 tane olmak uzaklıkları farklıdır.
üzere toplam 180 adet paralel dairesi bulunur. • İki meridyen arası mesafe değişse bile zaman farkı 4 dakikadır.
• Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralel boyları kısalır.
• Ardışık iki paralel arası mesafe her yerde 111 km’dir. Boylam
• Bir yerin başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden

Enlem değerine boylam denir.
Enlem, bir yerin ekvatora olan uzaklığına göre açısal konumudur. • Boylamların sadece yerel saatlere etkisi vardır.
• Kutuplara yaklaştıkça Güneş ışınlarının geliş açısı küçülür, bu da • Aynı boylam üzerindeki noktaların yerel saatleri, öğle vakitleri,
iklim, bitki örtüsü, yerleşimlerin sınırı gibi faktörleri etkiler. Güneş’in karşısına geçme anları yıl boyunca aynıdır.
• Kutuplara yaklaştıkça çizgisel hız azalır ve tan-gurup süreleri
uzar, gece-gündüz süre farkı artar, yer çekimi artar.
Yerel Saat Hesaplama
Yerel saat, belirli bir bölgede veya konumda kullanılan standart saat dilimidir.

Doğuya gidildikçe bulunan yerel saat farkı toplanır.

Aynı yarım kürede bulunan iki nokta arasındaki boylam Greenwich Aynı yarım kürede bulunan iki nokta arasındaki boylam
farkı hesaplanırken boylam değeri çıkarılır. farkı hesaplanırken boylam değerleri çıkarılabilir.

K L M N
(K - L) × 4 (N - M) × 4 Ekvator
(L + M) × 4

Farklı yarım kürelerde bulunan iki nokta
arasındaki boylam farkı hesaplanırken boy-
lam değerleri toplanır.
Batıya gidildikçe bulunan yerel saat farkı çıkarılır.

193