Page 4 - EKYS TC Müdür ve Müdür Yardımcılığı Özetin Özeti

BÖLÜM 1 İLK VE ORTA ÇAĞLARDA

TÜRK DÜNYASI

TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI Göçlerin Sonuçları
• Türk adı; • Yeni devletler kuruldu.
▪ Çin kaynaklarında; miğfer, • Kültürel etkileşim gerçekleşti.
Nüfusun artmasıDATA YAYINLARI
▪ Uygur metinlerinde; güç, kuvvet, • Bazı Türk devletleri millî benliklerini kaybetti.
▪ Kaşgarlı Mahmut’a göre; olgunluk çağı, • Kavimler Göçü yaşandı. (İlk Çağ bitti, Orta Çağ başladı.)
▪ Ziya Gökalp’e göre töre sahibi, • Orta Asya’da nüfus azaldı.
▪ A. Wambery’e göre türük (türemek), ÷ NOT
▪ G. Doerfer’e göre devlete bağlı halk • Türkler geniş bir coğrafi alana yayılmış, yazıyı geç kullan-
gibi çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. mış ve göçebe hayat yaşamışlardır. Bu durum Türk tarihinin
• Ayrıca; bir bütün olarak incelenmesini zorlaştırmış ve Türklerin ana
yurtlarının belirlenmesini güçleştirmiştir.
▪ Türk adından ilk olarak Çin yıllıklarında bahsedilmiştir. • At unsuru göçü kolaylaştırmıştır. Ayrıca at, Türklerin kabili-
▪ Türk kelimesini siyasi olarak ilk kez Kök Türkler kullanmış- yet gücünü arttırmış ve savaşlarda başarılı olmalarında etkili
tır. olmuştur.
▪ Türkiye kelimesi coğrafi bir terim olarak ilk kez Bizans kay-
naklarında VI. yüzyılda Orta Asya için kullanılmıştır. ORTA ASYA KÜLTÜR MERKEZLERİ
▪ Türkiye kavramı XI. yüzyıldan itibaren Anadolu için kulla-
nılmıştır. Anav Kültürü: Aşkabat’ın güneydoğusunda yer alır. Orta Asya’nın
en eski kültür bölgesidir. At ilk kez bu kültürde görülmüştür.
Afanesyevo Kültürü: Türklerin en eski kültür merkezidir.
Türklerin Ana Yurdu
• Türklerin ana yurdu “Orta Asya”dır. Altay-Sayan Dağları’nın güneybatı bölgesindeki Minusinsk Ova-
sı’nda yer alır.
• Orta Asya; doğuda Kingan Dağları, kuzeyde Sibirya, batıda Kelteminar Kültürü: Bu kültür, Anav kültürünün etkisini taşır. Yer-
Hazar Denizi, güneyde Hindikuş ve Karanlık dağları ile çev-
rilidir. leşik hayatı benimsemişlerdir.
Andronova Kültürü: Yenisey yakınlarında bulunur. Bu kültürü
yaratanların Türklerin ilk ataları olduğu kabul edilir. Tunç ve altın-
ORTA ASYA TÜRK GÖÇLERİ dan yapılan en eski eşyalar bu kültüre aittir.

Göçlerin Sebepleri Karasuk Kültürü: Adını Karasuk Nehri’nden alır. Demir madeni
• İklim koşullarının değişmesi (Kuraklık, salgın hastalıklar, otlak dünyanın pek çok bölgesine göre daha erken işlenmeye başlan-
ve tarım alanlarının daralması) mıştır. Atlı göçebe kültürünü Orta Asya’ya yaymıştır.
• Bağımsız yaşama arzusu Tagar Kültürü: Bölgedeki en gelişmiş kültürdür. Metal silahlar
• Hayvan hastalıkları yapmışlardır. Bu kültürün mensuplarına Altaylılar denir.
• Boylar arası mücadeleler İLK TÜRK DEVLETLERİ
• Çin ve Moğol baskısı İskitler (Sakalar) (MÖ VIII - MÖ II)
• Yeni yurt edinme düşüncesi • Orta Asya kökenli, atlı göçebe Türk toplulukları tarafından
• Lena Irmağı kurulmuştur.
İSKANDİNAVYA FİNLANDİYA Obi Irmağı
SİBİ R Y A
Volga • Ölülerini eşyalarıyla birlikte gömmeleri ahiret inancının varlığını
Ýrtiþ Baykal Gölü
Sayan Dağları
Don Ötüken gösterir.
A VRU P A RUS Y A Cend MANÇURYA
FRANSA Aral Gölü Balkaş Gölü
BALKANLAR JAPON BÜYÜ
KARADENİZ Harzem Gobi Çölü DENİZ • Tomris adında kadın hükümdarları vardır.
Siriderya(Seyhun) Tanrı Dağları Altay Dağları
ÝTAL YA
ANADOLU Buhara
Kaşgar Tarım Havzası Sarı Irmak S A R I D
Taklamakan Çölü
Hazar Denizi
SURİYE İRAN ÇİN Gök Irmak E N Ý Z K
AK D E N İ Z Mezopotamya Karanlık Dağları K O • Savaşçı bir topluluktur. Ordularında Amazon adı verilen kadın
Amuderya (Ceyhun)
Ganj Irmağı askerler yer almıştır.
BURMA Y ANU
K U Z E Y A F R İ K A
MISIR Kızıl Deniz Ç İ N D E N İ Z İ • Şu Destanı ve Alp Er Tunga Destanı en önemli sözlü edebiyat
Nil
ARAP YARIMADASI
A F R İ K A Dekkan ÇİN HİNDİ S
UMMAN BENGAL eserleridir. Firdevsi’nin “Şehname“sinde İskit-Pers savaşların-
DENİZİ KÖRFEZİ
dan bahsedilir. Bu eserde Alp Er Tunga’dan Efrasiyab olarak
Genişleme alanları
H İ N T O K Y ANUS U Türklerin ilk ana yurtları
Göç yolları bahsedilmiştir.
4