Page 12 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

CÜMLENIN ÖGELERI BÖLÜM 11

CÜMLENIN ÖGELERI

Bir fikri, bir düşünceyi, bir duyguyu, bir durumu veya bir olayı kesin bir yargı şeklinde bildiren sözcük veya sözcük dizisine cümle
(tümce) denir. Sözcük ve sözcük gruplarının cümlede üstlendikleri görevlere de öge denir.

Cümlenin Ögeleri Bulunurken Dikkat Edilmesi Gerekenler
• İlk olarak cümlede bulunan çekimli eylem veya ek fiil almış isim soylu sözcük yani yüklem bulunmalıdır.
• Diğer ögeleri bulabilmek için yükleme “kim, ne, kimi, neyi, ne zaman, nerede vb.” sorular sorulmalıdır. Soruların cevapları
DATA YAYINLARI
belirlenirken sözcük gruplarına dikkat edilmelidir.
• Ögeler bulunurken sözcük grupları (isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, fiilimsi öbekleri, bağlama öbekleri, edat öbekleri) tespit
edilmeli ve sözcük grupları bir bütün olarak tek öge kabul edilmelidir.
• Ünlem ve hitap bildiren ifadeler ile ara söz ve ara cümleler öge olarak kabul edilmeyip cümle dışı unsur olarak değerlendiril-
melidir.

• Cümlenin ögeleri, temel ögeler ve yardımcı ögeler olmak üzere iki başlık altında ele alınır.

TEMEL ÖGELER

YÜKLEM  N
NOTOT

İş, oluş, hareket, durum bildiren; haber veren, cümleyi bir yar- • Cümle oluşturmaya yeterli olan tek öge yüklemdir ve
gıya bağlayan çekimli ögedir. çekimli olan fiil veya ad soylu sözcükler tek başına yüklem
X Örnekler olabilir.
► Yanında iki bine yakın savaşçısı vardı. • Cümlede diğer ögelerin belirlenmesi yükleme bağlıdır.
yüklem Yüklemi bulmak için cümleye herhangi bir soru sorulmaz.
Diğer ögeleri bulmak için yükleme soru sorulur.
► Arkadaşın yanımızdan koşarak geçiverdi.
yüklem
► Şeyda’nın babası eli açık bir insandı. ÖZNE
yüklem
Yüklemin bildirdiği iş, oluş ve hareketi yapan ya da işten etkile-
nen; olanı karşılayan ögeye özne denir.
Yüklemin Özellikleri
X Örnekler
• Yüklem çekimli bir ad ya da fiilden oluşabilir.
► Baş başa vermeyince taş yerinden oynamaz.
X Örnekler özne yüklem
► Ahmet, dün akşama kadar okuldaydı.
yüklem (çekimli ad) ► Hamide Hanım raf aralarını kürdanla temizledi.
► Sabahın ilk saatlerine kadar çalıştık. özne yüklem
yüklem (çekimli fiil)

Öznenin Özellikleri
• Yüklem, tek sözcükten oluşabileceği gibi bir sözcük grubun-
dan da oluşabilir. • Bir cümlenin öznesi, yükleme sorulan “Kim?” ve “Ne?” soru-

X Örnekler ları ile bulunur. İnsanlar için “Kim?”, insan dışındaki varlıklar
için de “Ne?” sorusu sorulur.
► Torosları klasik bir minareden iner gibi inersiniz.
yüklem X Örnek
► Kendine yoldaş tuttuğu, bir atı bir de tatlı sazıydı. ► İbrahim Paşa 1600 yılında tekrar sefere kalktı.
yüklem özne (Kim sefere kalktı?) yüklem

111