Page 12 - 2024 KPSS TARİHKONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

DAĞILMA DÖNEMİ (EN UZUN ÜNİTE

YILLAR - XIX. YÜZYIL) 8

Dağılma süreci III� Selim Dönemi’nde Ruslarla imzalanan Yaş Antlaşması’yla başla-
IV� Mustafa V� Murat
(1807 - 1808) mıştır� 1792’de imzalanan bu antlaşmadan 1922’de saltanatın kaldırılmasına kadar (1876)
geçen bu süreye Dağılma Dönemi denilmektedir�

Osmanlı Devleti’nin Genel Durumu
II� Mahmut II� Abdülhamit
(1808 - 1839) XIX� yüzyılda Osmanlı Devleti, Fransız ihtilali ve Sanayi İnkılabı’nın olumsuz etkileri (1876 - 1909)
altında çok önemli siyası ve ekonomik sorularla karşı karşıya kaldı�
DATA YAYINLARI
Bu dönemde devlet, topraklarını tek başına koruyabilecek durumda değildi� Böyle
Abdülmecit olduğu için de denge politikası izleyerek Avrupa devletlerinin kendi aralarındaki V� Mehmet Reşat
(1839 - 1861) rekabetten yararlanma yolunu seçti� (1909 - 1918)
Osmanlı Devleti bu yüzyılda Avrupalı devletlerin desteğini kazanabilmek için onlara
yeni ticari imtiyazlar vermek zorunda kaldı� Ayrıca yine bu devletlerin istekleri
Abdülaziz doğrultusunda Tanzimat ve Islahat fermanlarını ilan etti� Ancak atılan bu adımlar VI� Mehmet
(1861 - 1876) bir yandan yerli sanayiyi çökertirken diğer yandan bağımsızlık isteyen azınlıkları Vahdettin
cesaretlendirerek devletin parçalanma sürecini hızlandırdı� (1918 - 1922)

XIX. YÜZYILDA AVRUPALI DEVLETLERİN DIŞ POLİTİKASI

İngiltere Fransa Rusya Avusturya

• Avrupa’nın siyasi ve • Akdeniz’e yönelik politi- • Sıcak denizlere inme poli- • Avusturya XIX� yüzyıla,
ekonomik bakımdan en kalar yürütmesi Osmanlı tikasını XIX� yüzyılda da Fransız İhtilali’ni ortaya
büyük gücü durumun- ile olan dostluk ilişkileri- sürdürdü� çıkardığı milliyetçilik
daki İngiltere, çıkarları nin bozulmasına neden • Panslavizm ideali doğrul- akımının ülkesindeki
için XIX� yüzyılın sonla- oldu� tusunda başta Sırplar ve azınlıkları etkileyeceği
rına kadar Osmanlı top- • XIX� yüzyıl boyunca Yunanlılar olmak üzere endişesiyle girdi�
rak bütünlüğünü koruma Cezayir, Fas ve Tunus Balkan milletlerini isyana • Bu nedenle 1815 yılında
siyaseti yürüttü� gibi Kuzey Afrika’daki teşvik ederek onların Viyana Kongresi’ni top-
• Diğer yandan Osmanlı Osmanlı topraklarını ele bağımsızlıklarını kazan- layarak Balkanlardaki
Devleti’nin sınırları geçirdi� malarına yardımcı oldu� bağımsızlıkçı hareketle-
içinde yaşayan gayri- • Diğer yandan Osmanlı • Bazende Avrupa dev- rin karşısında yer aldı�
müslimlerin çıkardığı Devleti içinde başlayan letlerine karşı Osmanlı • Avusturya, Yunan İsyanı
milliyetçi ayaklanmaları milliyetçilik hareketle- Devleti’nin yanında yer sırasında da Osmanlı
desteklemekten de geri rine de destek verdi� aldı (Mısır meselesinde Devleti’ni destekledi�
durmadı� olduğu gibi)�

Şark Meselesi (Doğu Sorunu)
● Şark Meselesi deyimini ilk olarak 1815 yılında toplanan Viyana Kongresi’nde Rus Çarı I. Aleksander tarafından kullanıldı.
● Çar, bu deyimi Osmanlı yönetimi altındaki Hristiyan halkın durumuna dikkat çekmek için kullanmıştı.
● Ancak meselenin köklerine inildiğinde Türklere Anadolu’nun kapılarını açan 1071 Malazgirt Savaşı’ndan itibaren Avrupalılar için
bir Doğu Sorunu’ndan söz etmek mümkündür.
● Sorunun birinci aşamasında Avrupalı devletler doğudan gelip Anadolu’ya, ardından da Balkanlara yerleşen Türkleri buradan
çıkarmak (Haçlı Seferleri).
● İkinci aşamasında ise Osmanlı topraklarındaki çıkarlarını korumanın yanı sıra Balkanlardaki Hristiyan toplulukları isyana teşvik
ederek önce onlara özerklik sonra da bağımsızlık vermek

Data Yayınları / KPSS Tarih 145