Page 7 - 10_fizik_ogretmenin

ELEKTRİK VE MANYETİZMA 1. ÜNİTE 5

AKIM, POTANSİYEL FARKI, DİRENÇ
ELEKTRIK AKIMI
ˇ Basit bir elektrik devresi kurmak istersek kullanacağımız malzemeler;

M Pil (Üreteç) M İletken tel M Anahtar M Lamba

ˇ Bu malzemelerle oluşturulacak elekt-
EDİTÖR YAYINEVİ
rik devresinde lambanın yanması için Lamba
iletken tel üzerinde bir akım oluşması
gerekiyor. Akımın oluşması için; Anahtar
M Pilin → Elektrik enerjisine sahip ol-
ması + -
M Anahtarın → Kapalı konumda elekt- Pil İletken Tel
rik akımının geçişini tamamlaması
M İletken tel → Akımı üzerinde taşıyabilme özelliğinin olması
M Lambanın (ampul) → Sağlam olması ve yanması gerekir.
ˇ Tüm bu işlemler eksiksiz olduğunda elektrik devresi çalışır. Burada;

M Pil veya akü gibi yapısındaki kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren araç-
lara batarya denir. Çok farklı yöntemlerle batarya oluşturmak mümkündür. Bir limo-
na iletken iki tel levha saplayıp bir ampulün yanması için gereken elektrik enerjisi
üretilir. Çünkü limon asidik bir özellik gösterdiği için metal levhalar limon içinde bir
potansiyel fark oluşturur. Böylece elektrik akım oluşur.
ˇ Pillerin yapısında bulunan elektrik yüklerine elektriksel bir kuvvet uygulayarak elektrik
yüklerinin kinetik enerji kazanmasını ve bu enerjiyi tel boyunca ileterek iletkendeki yük-
ler arasında enerji aktarımı sağlanmış olur. Negatif yüklerin titreşim hareketleri sonucu
oluşturduğu bu enerji aktarımına elektrik akımı denir.
ˇ Elektrik yüklü cisimler birbirine temas sonucu yük paylaşımı yapar, bu yük paylaşımını
hareketli olan (-) yüklü elementlerin yaptığı görülür.
ˇ Basit bir elektrik devresinde üretecin oluşturduğu elektiksel alan serbest elektronlara
kuvvet uygulamasını sağlar ve elektronların üretecin (-) kutbundan (+) kutbuna doğru
hareket etmesini sağlar. Böylece devrede akım oluşur. Devrede oluşan bu akım ise
pilin (+) kutbundan başlar (-) kutbuna doğru hareket ederek elektronların hareketine zıt
yönde devreyi tamamlar.
Ι Ι
e -
Ι Ι
e - e - - -
+ +
-
Ι e - e
+ − Ι
e - e -
+ −
Ι Ι
ˇ Elektronların akış yönü iletkenin (–) kutbundan (+) kutbuna doğrudur. Elektrik akımının
yönü ise üretecin (+) kutbundan (–) kutbuna doğru kabul edilmiştir.