Page 8 - 10_fizik_ogretmenin

6 ELEKTRİK VE MANYETİZMA
ELEKTRIK YÜKLERININ HAREKETI ˇ Basit bir elektrik devresinde devredeki
anahtar kapatıldığında lamba hemen
ˇ Maddelerin elektrik iletkenliği bir dış yanıyor. Lambanın bu kadar hızlı yan-
kuvvet etkisinde kalan serbest yüklerin masının sebebi iletken tel üzerindeki
hareket edebilmesidir. Bundan dolayı elektronların (negatif yüklerin) titreşim
elektrik yükleri bir cismin üzerinde ser- hareketi sonucu sağlanıyor olmasıdır.
bestçe hareket edebiliyorsa bu cisimle- Elektronların bu yayılma hızı ışık hızı
re iletken cisim denir. boyutundadır.
EDİTÖR YAYINEVİ
ˇ Sıvı haldeki maddelerin yük hareketi yani
ˇ Fakat cisimler elektrik yüklerinin geçişi- elektrik akımı iletkenliği iyonlaşmış atom
ne izin vermiyorsa yani elektrik yüklerini
ve moleküller üzerinden meydana gelir.
iletmiyor ise bu cisimlere yalıtkan cisim
e -
denir. + oksijen hidrojen -
ˇ Katı haldeki iletken maddelerde elekt- V 2V
ronlar, sıvı haldeki iletken maddelerde
iyonlar gaz halindeki iletken maddeler-
de elektronlar ve iyonlar hareket eder. K L Tuzlu
su
+ -
ˇ Katı haldeki maddelerde yük hareketi;
katı iletken maddelerde elektrik akımı ˇ Atomik veya moleküler şekilde iyonla-
elektronlar tarafından gerçekleşir. Bu şan çözeltilere daldırılan elektronlara
elektronlar atomun son katmanında ser- bir gerilim uygulandığında çözelti içeri-
best halde bulunan elektronlardır. Atom sindeki pozitif yüklü iyonlar negatif kut-
ba (katot kutbuna), negatif yüklü iyonlar
ve moleküller katı maddeleri oluşturduk-
pozitif kutba (anot kutbuna) doğru ha-
larında serbest olan bu elektronlar katı
reket eder. Katot kutbuna ulaşan pozitif
içinde yine serbesttir. Metaller de yapı- yüklü iyonlar elektron alarak nötrleşir.
sında çok fazla sayıda serbest elektron Böylece katotdan sıvıya, sıvıdan anota
bulundurduğu için elektriği iyi iletir. doğru bir elektron akışı olur ve sıvı hal-
deki maddelerden yük geçişi tamamla-
ˇ Maddelerin uçlarına uygulanan potansi- narak elektrik akımı oluşmuş olur. Saf
yel farkı ile serbest elektronlar harekete
su elektrik akımını iletmez. Suyun elekt-
geçer ve bir uçtan diğer uca akmaya rik akımını iletebilmesi için iyonik bağlı
başlar. Böylece katılarda elektrik akımı tuzlar veya asit-baz ile çözelti oluşturu-
oluşur. larak elektrik molekülleri akımının iletil-
mesi sağlanır.
Elektron
İletken Tel
- - - - - - - - ˇ Gaz halindeki maddelerin yük hareketi
ise sıvılara benzemektedir. Çünkü gaz-
lar da sıvılar gibi yalıtkan maddelerdir.
Ancak tüp içerisinde düşük basınç al-
tında ve yüksek gerilim etkisinde bazı
+ -
gazlar atomlarının iyonlaşması sonucu
I (Akım)
iletken hale geçebilirler.