Page 10 - Sağlık Bakanlığı ÜDS Sosyal Çalışmacı Konu Anlatımlı
P. 10
SOSYAL HİZMET KURUM VE 9.
KURULUŞLARI ÜNİTE
DATA YAYINLARI
Kuruluş leri tarafından hayır amaçlı kurulurlardı. Vakıflara
bağlı idiler.
Kuruluş, özel gereksinim gruplarına o kuruluş için
belirlenmiş alanda verilen hizmetlerin yürütüldüğü, Ɖ Vakıfların çatısı altında imaretler (yoksullara yardım
için oluşturulmuş hayır kuruluşları), kervansaraylar
bir bina ve içinde bu amaçla oluşturulmuş döşeme ve (uzun yol yolcularının korunaklı olarak geceleyecek-
diğer kullanım araçlarından oluşmuş bir bütünlüktür. leri yapılar), medreseler (eğitim kuruluşları) bulun-
Kuruluş olması için tek başına bunlar da yetmez. Bu maktaydı.
masalarda, bu araçlarla çalışan o konuda özel öğretim
görmüş elemanlar, çalışanlar olmalıdır. Ɖ Darüşşifalar (şifahane; hastane), bimarhaneler (ruh
ve akıl sağlığı için kurumlar), ıslahhaneler (cezai
Kurum boyutta iyileştirme evleri; bugünkü adıyla eğitim
evleri), darüleytamlar (Dar-ül Eytam; yetimler kapı-
Kurum kuruluşa göre daha üst düzeyde bir kavramdır. sı,yetimler yurdu), tabhaneler (nekahet evleri, din-
Kurum kamuda düzenlenmiş üst örgütlenmeleri anlatır. lenme yurtları), çeşmeler, hanlar, hamamlar… gibi
Kamu hizmetleri verilen daha geniş kapsamlı örgüt- sosyal hizmet kuruluşları Osmanlı İmparatorluğu
lenmelerdir. Kurumlar daha merkezî, daha üst düzey döneminde sadece vakıflar kapsamında değil dev-
hizmet sunarlar. let tarafından da kurulmuştur.
Örneğin; T.C. Karayolları bir kurumdur. Karayollarına Ɖ Osmanlılarda ilk imaret 1336 yılında Orhan Gazi
ait bir konukevi, bir kreş birer kuruluştur. tarafından kuruldu. Osman Gazi yoksullara eliyle
yemek dağıtırdı.
TÜRKİYE’DE SOSYAL HİZMET Ɖ Osmanlıların son zamanlarına kadar devam eden
KURULUŞLARININ TARİHSEL GELİŞME bu kurumların yerine sonradan aşevleri kuruldu.
SÜRECİ Ɖ Sonuç olarak, Osmanlı İmparatorluğunda sosyal
güvenlik sosyal yardım sistemine dayanmaktaydı.
Osmanlı Öncesi Dönem
Bu da bireysel olarak din kurallarına göre yapılan
Ɖ Türklerin Anadolu’ya gelerek (Öncesi ve sonra- sosyal yardımlar ile vakıfların yaptığı sosyal yardım-
sıyla 1071 yılı.) fütüvvet, zaviye ve tekkeler yoluyla lar olarak kendini göstermiştir.
örgütlenip sosyal ve siyasal bütünlüklerini sağlama Ɖ İslam dininin emrettiği zekat, fitre, kurban kesme,
yolunda uğraş verdikleri dönemlerdir. adak ve kefaretlerle, diğer bağış ve sadakalar şek-
Ɖ Anadolu’ya gelen Türklerin ilk örgütlenme model- linde dar gelirlilere ve muhtaçlara yapılan yardımlar
leri olan fütüvvetler, zaviyeler ve tekkelerin, Anado- bireysel nitelikli sosyal yardımlardır. Ancak Osmanlı
lu’daki siyasal ve ideolojik bütünlüğün oluşturulma- döneminin uzun yıllar başarıyla sürdürülen ve sos-
sında çok büyük bir rol oynadıkları bir gerçektir. yal yapıyı sağlamlaştıran, toplum içinde dayanış-
Ɖ Bir toplum her zaman için dayanışmayı pekiştiren mayı arttıran, toplumsal kültürü geliştiren Ahi sis-
kurumlaşmalara gereksinim duyar. temi de sosyal hizmet yapılanması çerçevesinde
kısa da olsa anılmalıdır.
Ɖ Vakıflar bu amaca da hizmet etmişlerdir.
Osmanlı Dönemi Ahîlik
Ɖ Cumhuriyet’ten önce, Osmanlı İmparatorluğu Ɖ Ahîlik Selçuklulardan gelen bir gelenektir. 13. yüz-
zamanında çeşitli sosyal hizmet kuruluşları vardı. yıla tarihlenir.
Bunların arasında öncelikle vakıflara bağlı kuruluş- Ɖ Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda ve Osmanlı insa-
lar gelir. Tüm sosyal hizmet kuruluşları hayır sahip- nının yetişmesi ve eğitiminde büyük rol oynamış
sosyal bir meslek örgütüdür. Ahî, Arapça “kardeşim”
